publikacje

Wróć do listy

Poezja obozowa: wiersze Zofii Karpińskiej

Zbiór wierszy poetki Zofii Karpińskiej, powstały w czasie II wojny światowej. W utworach autorka skupia się na doświadczeniu więziennnym i obozowym, wpisując je w szerszą perspektywę odniesień kulturowych. Istotnym elementem, powtarzającym się w tej poezji, są liryczne portrety współwięźniarek. W Tryptyku pojawiają się trzy postacie kobiece: Marta – zamiast zajmować się dzieckiem i mężem – chce walczyć, stawiać opór i buntuje się, włącza się w działalność polityczną i zaniedbuje życie rodzinne; Sylwia – marksistka, od zawsze była buntowniczką, opowiadała stłoczonym w jej pokoju gościom o rewolucji i zmianach dziejowych, kapitulacji po obronie Westerplatte i że po zdobyciu Europy przez Hitlera jedyną nadzieją zostaje ZSRR; Antola wiodła spokojne, wiejskie życie, po wybuchu wojny straciła brata a niedługo po tym matka podzieliła jego los. Wiersz Kwarantanna, napisany na Pawiaku w 1942 r., zawiera porównanie perspektywy kobiecego podmiotu lirycznego do spojrzenia żony Lota. Pobyt swój w więzieniu autorka opisuje jako najsmutniejszą w życiu jesień, liryk kończy się odniesieniem do zbliżającej się kolejnej bezsennej nocy. Utwory W pierwszą rocznicę aresztowania (Velten 1943) i Widzenie dają świadectwo więźniarki przebywającej w obozach koncentracyjnych. Pierwszy z nich odnosi się do tęsknoty za kochaną osobą po aresztowaniu i miłości podzielonej przez mury. Drugi natomiast to intymny zapis spotkania męskiego podmiotu lirycznego ze zantropomorfizowaną śmiercią o twarzy gestapowca – gestapowiec głaszcze psa, a później tą samą dłonią wymierza policzek. Pojawia się tu również scena sennego widzenia z Hitlerem w stroju księcia Walii. Kolejny utwór w zbiorze, Odwiedziny (Velten 1944), rozpoczyna opis widoku przedwojennego domku, wiejskiej sielanki. Pod koniec wiersza jest już jasne, że to tylko podróż w wyobraźni, do własnego, lecz obecnie opuszczonego domu. Podobnie w wierszu Fabryka śpi. Ballada podmiot liryczny ucieka w wyobraźni do życia na wolności, z wykorzystaniem onirycznego sztafażu – Karpińska opisuje, że dziewczynom śnią się spotkania z chłopakami.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Lublin, Warszawa, Velten
Opis fizyczny: 
24 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1942 do 1945
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
XIV-5, v.16
Tytuł kolekcji: 
Opracowania
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Teczka zawiera piosenki publikowane w zbiorze „Pieśni zza drutów”.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
kobieca poezja wojenna, kobiece doświadczenie obozu i więzienia, kobiety komunistki, oniryczność, odwołania biblijne w poezji obozowej, wspomnienia o domu rodzinnym, tęsknota za wolnością, więźniarki Pawiaka
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1942 do 1945
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
teksty literackie