publikacje

Wróć do listy

TWZW od 18.04.1944 do 1.08.1944 r.

Maria Rutkowska-Mierzejewska, pseud. „Janka” opisała ostatnie miesiące działalności Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych przed wybuchem powstania warszawskiego, a konkretnie wydarzenia związane z aresztowaniem jej brata, Jerzego Rutkowskiego, pseud. „Michał Kmita”, szefa TWZW, oraz wpadkę drukarni W-4, podczas której zginął „Kazio” Bieniewicz. Autorka napisała, że aresztowanie jej brata (18 kwietnia 1944 r.) było wynikiem zdrady Jana Sawki, pseud. „Zdzisław”, kierownika drukarni W-4.

publikacje

Wróć do listy

Irena Tarska do Żanny Kormanowej, 1949–1974

Zbiór listów prywatnych i służbowych. Kobiety znały się bardzo dobrze. W korespondencji prywatnej autorka zwraca się do adresatki bezpośrednio - „Droga Żaniu”, jedynie listy służbowe pisane są językiem oficjalnym: jako Naczelnik Wydziału w Ministerstwie Oświaty (list datowany na 21 czerwca 1949 r.), czy jako Redaktor Naczelny w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych (list z 1 czerwca 1952 r.).

publikacje

Wróć do listy

Romana Zdziarska do Żanny Kormanowej, 7.09.1973

Romana Zdziarska napisała list do Żanny Kormanowej, w którym pytała o imię działacza Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS), Petrykowskiego, o którym Kormanowa wspomniała w swoim artykule dotyczącym ruchu robotniczego. Zgłosiła się do niej z tą sprawą, ponieważ jeden z Petrykowskich był w latach 30. zaprzyjaźniony z rodzicami autorki i jeśli to ten sam, to mogłaby dostarczyć Kormanowej informacje o tym działaczu.

publikacje

Wróć do listy

Alina Więzikowa do Żanny Kormanowej, 1959–1973

25 lutego 1964 r., autorka podziękowała za życzliwą ocenę publikacji jej zespołu oraz za uwagi o materiałach bibliograficznych. Mimo, że Kormanowa przekazała te uwagi bezinteresownie, członkowie redakcji wysłali skromne honorarium z nadzieją, że będą mogli liczyć na jej pomoc w przyszłości.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Eugenii Mass

Eugenia Mass pracowała dla esesmana i jego rodziny w obozie janowskim we Lwowie. Opisała wiele przypadków okrutnego traktowania więźniów. Wspomina o różnych „zabawach” Niemców, m.in. pijani żołnierze strzelali do butelki, którą trzymała w ręce. W kwietniu 1942 r. obóz się powięszył i przekształcił w koncentracyjny, więźniowie byli systematycznie wyniszczani fizycznie i psychicznie. Autorka przypomina o akcji likwidacyjnej przeprowadzonej 10 sierpnia 1942 r. w getcie lwowskim.

publikacje

Wróć do listy

Teofila Wichowa do Żanny Kormanowej, 28.12.1959–17.06.1981

Teofila Wichowa korespondowała z Żanną Kormanową. Dnia 28 grudnia 1959 r. przesłała życzenia noworoczne z Zakopanego podpisane: Tetka, Wład i Piotr Wichowie. Dnia 29 marca 1981 r. pozdrowienia od całej rodziny wysłała z Kazimierza Dolnego. Opisała, że są bardzo zadowoleni z pobytu, mają spokój, piękną pogodę, pokój z widokiem na rynek. Prawdziwa oaza, choć są zaniepokojeni [w związku z sytuacją w kraju]. Dnia 17 czerwca 1981 r. autorka napisała list z Warszawy do Kormanowej przebywającej w Nieborowie, z nadzieją, że korespondencja ta zdąży dojść przed jej wyjazdem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydy Kleist

Fryda Kleist straciła rodzinę w getcie w Gródku Jagiellońskim. W 1942 r. uciekła na tzw. aryjską stronę, najpierw do Niska, a potem do Warszawy, gdzie zgłosiła się do pracy w Niemczech, posługując się „aryjskimi” dokumentami. Trafiła do miejscowości Gera (Turyngia) i pracowała w fabryce Siemensa. Po trzech miesiącach przeniesiono ją w inne miejsce (nazwa nieczytelna). Tam spotkała Żydówki, które podawały się za Polki. Wszystkie zostały zadenuncjowane, aresztowane i miały być wywiezione do Auschwitz. Autorka przebywała w więzieniu, nie przyznając się do żydowskiego pochodzenia.

publikacje

Wróć do listy

Fragmenty wspomnień z lat 1914–1923

Fragmenty wspomnień… Zofii Czyńskiej są poprzedzone notatkami i danymi biograficznymi dotyczącymi jej rodziny (od początku XIX w.) oraz historią frankistów polskich, która powstała w oparciu o literaturę naukową. Autorka opisuje pradziadka, Józefa Czyńskiego (frankistę związanego ze środowiskiem warszawskim), dziadka Stanisława i babkę, Walerię z Praussów, podając informacje o rodzinie Praussów. Przypomina dzieje Żydów w Polsce i Europie, odwołując się do źródeł naukowych. Zaznacza, że jej ojciec był także pochodzenia żydowskiego.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Zofii Czyńskiej

Codzienne, szczegółowe notatki Zofii Czyńskiej dotyczą zarówno spraw zawodowych, jak i osobistych. Autorka opisuje wizyty gości, wyjazdy wakacyjne, podróże zagraniczne, zajęcia domowe, odbyte spacery. Zdaje relacje z filmów, wystaw, spektakli teatralnych, koncertów, w których uczestniczyła, i z książek, które przeczytała. Część zapisków dotyczy matki Janiny i brata Andrzeja, a także kłopotów mieszkaniowych, stosunków z sąsiadami, starań o przydział mieszkania, przeprowadzek; następnie autorka opisuje choroby i inne sprawy zdrowotne oraz śmierć matki.

publikacje

Wróć do listy

Mały szmugler

Utwór Mały szmugler śpiewany przez Dianę Blumenfeld w getcie warszawskim. Pod piosenką znajduje się adnotacja: „Popularny wiersz Łazowertówny dajemy jako dokument wartości historycznej i psychologicznej. Wiersz charakteryzuje doskonale sytuację lokalną, przedstawia topografię [...] i odzwierciedla świat przeżyć dziecięcych”.

Strony