publikacje

Wróć do listy

Kartki z podróży do Nowego Miasta nad Pilicą

Podczas kilkudniowego pobytu – od 27 sierpnia do 2 września prawdopodobnie 1877 r. – w Nowym Mieście, gdzie przybyła na wypoczynek, Wanda Brandt pisze „niby-dzienniczek” (określenie autorki) dla przyjaciółki, Eugenii Leśniewskiej.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dory Rachel Romanowicz

28 sierpnia 1944 r. Dora Romanowicz została wywieziona do Auschwitz (wraz z ojcem, dwoma braćmi i siostrą). Opisała pierwszą selekcję w obozie. Potem trafiła do Freiburga, gdzie pracowała w fabryce amunicji, następnie skierowano ją do pracy w obozowej kuchni. Ze względu na zbliżający się front wschodni więźniarki ewakuowano do obozu w Mauthausen i ulokowano w romskiej części obozu. Autorka wspominała, że po wyzwoleniu „wielu Żydów chciałoby wrócić do Polski, ale boją się, że nie dostaną w Polsce mieszkań”. Oprócz niej wojnę przeżyła siostra i jeden z braci, reszta rodziny zginęła. 

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 12)

W ostatnim zeszycie pamiętników Antonina Górska napisała, że wczesne wdowieństwo zmusiło ją do wzięcia odpowiedzialności za siebie, stwierdza jednak, że najchętniej chciałaby być posłuszną, pomocną żoną i zdać się na męża. Opuściła majątek Kamienica, a jej plany działań na rzecz lokalnej społeczności nie powiodły się. Wyjechała do swojego domu w Poznaniu, gdzie zamieszkała z lokatorami, Ludwikiem Posadzy i jego żoną Stefanią (de domo Marczewską). Wspólnie mieszkali przez siedemnaście lat. Ceniła ich oboje, a szczególne podziwiała talent pedagogiczny Stefanii Posadzowej.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 10)

Antonina Górska opisuje Szwajcarię jako kraj demokratyczny, gdzie ludzie są uczciwi i żyją w zgodzie pomimo dzielących ich różnic. Uważa, że gdyby miała jeszcze raz się urodzić, to właśnie tam. Spędziła w Szwajcarii cztery lata. Lozannę opisuje jako miejsce „bardzo aktywnej polityki polskiej”, działało tam wiele polskich organizacji. Wspomina dyskusje z członkami Agencji Lozańskiej, którzy byli przekonani, że Polska nie może być samodzielnym krajem i powinna istnieć pod zwierzchnictwem Rosji. Jej przeciwstawne poglądy nazywali „rozczulającymi”. W Vevey poznała Henryka Sienkiewicza.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 7)

Antonina Górska opisuje małżeństwo Lucjana Rydla, którego znała osobiście, z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Przedstawia zalety tego związku i przytacza anegdoty dotyczące Rydlów. Autorka zastanawia się także nad różnicami w postawach mieszkańców trzech zaborów. Uważa, że Wielkopolska, z której pochodzi, jest zupełnie inna niż pozostałe ziemie polskie. Porównuje Galicję z Królestwem Polskim, przeciwstawiając zachodnią łagodność i wschodnią deprawację. Górska wspomina podróże do Berlina i Belgii.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 6)

Zeszyt ten jest kontynuacją zapisków Antoniny Górskiej i rozpoczyna się od ciągu dalszego zdania z poprzedniego kajetu. Autorka opisuje krąg towarzyski Stanisława Przybyszewskiego i Dagny Przybyszewskiej. Wspomina, gdzie była zaproszona i kogo odwiedziła. Wymienia takie nazwiska jak: Lutosławski, Modrzejewska, Fałat, Potkański, Stanisławski, Malczewski. Autorka opowiada różne historie i przytacza liczne anegdoty. Pisze o swojej przyjaźni z Janiną Kostanecką, żoną Konstantego Kostaneckiego, córką Jana Gottlieba Blocha, słynnego przedsiębiorcy „króla kolei żelaznych”.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 5)

Antonina Górska wspomina, że po powrocie z Paryża zaczęła postrzegać Kraków jako prowincjonalny. Przeszkadzał jej brak anonimowości, która daje poczucie swobody. Autorka opisuje wrażenia związanie z mieszkaniem w Krakowie. Czuje do tego miasta sentyment, jednak krytykuje jego rozwój urbanistyczny, brak ciągłości estetycznej, niszczenie ogrodów i wycinanie drzew. Barwnie przedstawia życie kulturalne i naukowe, koncentrując się na najważniejszych „kołach towarzyskich”, zapisuje plotki i różne prywatne spostrzeżenia. Przypomina spór o obraz Łabędzie Józefa Pankiewicza.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 4)

Antonina Górska wspomina kilkuletni pobyt z mężem w Paryżu. Sporo miejsca zajmują opisy miasta, które zachwyciło autorkę. Odnotowuje wydarzenia z tamtych lat – pożar w maju 1897 r. na Bazar de la Charité, podczas którego zginęło ponad sto osób, sprawę Dreyfusa, która wzbudziła skrajne emocje: „Był to początek dla innych zamąceń we Francji, zaraz w latach następnych [...]”. Stwierdza również, że w Paryżu wyczuwało się wyraźny rozłam między wiarą i nauką, spowodowany ważnymi odkryciami przyrodniczymi. Autorka szczegółowo pisze o życiu kulturalnym miasta, spektaklach teatralnych i wystawach.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 3)

„Nad Marylką i nade mną zawisł ówczesny los panien z naszej sfery czekających na wydanie za mąż” – zanotowała Antonina Górska w trzeciej części pamiętnika. – „Dzisiejsze panny nie zdają sobie sprawy, jakie są szczęśliwe, że uzyskały wolność, że zanim zapragną męża i rodziny, mogą ułożyć sobie życie, jak chcą – mogą się kształcić i oddawać pracy zawodowej”. Siostra autorki chciała studiować malarstwo, Antonina planowała wyjechać do Anglii, aby uczyć się tam języka. Ich opiekunowie nie wyrazili na to zgody i dopilnowali, żeby młode kobiety nie wyemancypowały się.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 2)

Druga część wspomnień Antoniny Górskiej obejmuje lata 1879–1891. Po śmierci matki autorka trafiła pod opiekę babki. Kiedy osiągnęła dojrzałość, rodzina starała się zaaranżować jej małżeństwo z młodym Niemcem, co wywołało w niej silny opór. Górska opisuje konwenanse, które ją obowiązywały w związku z narzeczeństwem i zamążpójściem. Liczył się autorytet starszych członków rodziny i niewskazane było ujawnianie zbyt wielu uczuć. Autorka postrzegała te normy zachowania jako sposób regulowania stosunków między ludźmi.

Strony