Wspomnienia rok 1982

Wspomnienia Jadwigi Sułkowskiej-Mijal z 1982 r. nie są dokumentem jednorodnym. Autorka zebrała w nim dwa krótkie felietony oraz cztery wiersze. Każdy tekst został opatrzony tytułem i odręcznie podpisany pełnym imieniem i nazwiskiem autorki. Pierwszy z felietonów, zatytułowany Plac Zwycięstwa i datowany „A.D. 1982”, to refleksje na temat krzyża z kwiatów, układanego na placu Zwycięstwa w Warszawie od 15 kwietnia do 19 sierpnia 1982 r., kiedy to pod pozorem remontu zamknięto dostęp do placu. Autorka językiem podniosłym, silnie nacechowanym emocjonalnie, zawierającym elementy egzaltacji religijnej opisała ludzi kolejno podchodzących do krzyża: starszą kobietę, zabieganą gospodynię domową, młodą parę w ślubnych strojach. Krzyż był dla niej symbolem więzi międzyludzkich i wspólnoty: „I czuje się, że w tej więzi i wspólnocie odradza się ludzka podmiotowość, zagubiona gdzieś po kolejkach, urzędach, a może przy czytaniu szmatławej prasy” (s. 1). Jednocześnie Sułkowska-Mijal zarejestrowała silny podział społeczeństwa na „my” i „oni”. Wyraziła przy tym przekonanie, że mimo militarnej siły, jaką dysponuje komunistyczny rząd, prawdziwe wartości symbolizowane przez krzyż kwietny, przetrwają: „Może kiedyś taki but [żołnierski] rozdepcze krzyż na placu Zwycięstwa. Ale nigdy nie zgniecie i nie wdepcze w ziemie tego, co tam, nad tym krzyżem, dokonało się w sercach ludzkich; ich niezbywalnego prawa do poczucia własnej godności – i nie zniszczy tej cichej, niepowtarzalnej łzy” (s. 2).

Drugi felieton, Róg Almatei, jest pamfletem wyśmiewającym przekaz propagandowy oficjalnej telewizji. Sułkowska-Mijal prześmiewczo zacytowała w nm wypowiedzi na temat braków rynkowych, obarczające winą spekulantów. Sparodiowała nowomowę okresu stanu wojennego, nazywając spekulantów „wyrodnymi elementami społeczeństwa i systemu”, a milicję „naszą niezrównaną i jedyną w świecie” (s. 3). Konkluzją tekstu jest stwierdzenie, że prezentująca propagandowy przekaz telewizja, podobnie jak cały system komunistyczny, oferuje gotowe odpowiedzi na wszystkie pytania i „oszczędza szare komórki” obywateli (s. 4).

Wiersze Oczekiwanie, Ukłon w stronę mesjanizmu romantycznego, Modlitwa o tożsamość oraz Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu (nad grobem Grzegorza Przemyka) zostały zainspirowane przez polski romantyzm, zwłaszcza poezję C.K. Norwida. W ostatnim wierszu autorka stworzyła paralelę między losami Baczyńskiego a Przemyka.