Relacja Reny Knoll

Relacja spisana 4 grudnia 1945 roku. Dotyczy wydarzeń z okresu od 1943 do 1945 roku.

Tekst otwierają informacje z marca 1943 roku. Autorka zanotowała, że od jakiegoś czasu mieszkała z rodziną w krakowskim getcie, a na datę rozpoczęcia relacji wybrała okres rozpoczęcia się największych deportacji. Dodała, iż wcześniejsze wysiedlenia udało się im przetrwać dzięki pracy – sama zatrudniona była w Optimie, jej ojciec zaś był piekarzem. Gdy rozeszły się informacje o planowanym skoszarowaniu Optimy, matka Autorki poleciła jej wyjść z getta i udać do znajomej rodziny, która zgodziła się pomóc.

Lakonicznie wspomniała, że jej ojca wysłano do Płaszowa. Matka z młodszą z córek schroniła się na wsi. Informacje o rodzicach Autorka otrzymywała od ciotki (siostry matki), która kilkakrotnie odwiedzała ją by dostarczyć jedzenie i pieniądze.

Wspomniała, że po jakimś czasie (brak datacji) ciotkę i kilkoro innych członków dalszej rodziny aresztowano i również wysłano do Płaszowa, gdzie zachorowali na tyfus. Chciała dołączyć do rodziny, wytłumaczono jej jednak, że nie zdoła im pomóc, a tylko narazi własne życie. Krewni pozostający w ukryciu zaczęli doradzać kobiecie, by zdobyła jakiekolwiek dokumenty i zgłosiła się na roboty do Niemiec. Uznano, że przebywanie tam na "aryjskich papierach" będzie bezpieczniejsze, niż ukrywanie się w Krakowie, szczególnie w obliczu nasilających się nagonek i rewizji. Kobieta nie wspomniała o próbach szantażu czy szmalcownikach.

Autorka zapisała, że narzeczona gospodarza poinformowała ją kto może pomóc w zdobyciu dokumentów. Gdy udało się jej je załatwić, wyjechała na roboty – 10 października 1943 – razem z jeszcze jedną Żydówką i Polakiem z Tyrolu. Po drodze wielokrotnie sprawdzano dokumenty, kobieta zanotowała że przy jednej z takich kontroli o mało nie została aresztowana za brak fotografii. W końcu nalazła się niedaleko Innsbrucka w miejscowości Igels. Na miejscu pewna kobieta – jak się później okazało także ukrywająca się Żydówka – poleciła dziewczętom udać się do miejscowego felczera, który mógłby pomóc znaleźć im pracę.

Felczer okazał się być synem chłopa spod Tarnowa. Został wysłany na roboty przymusowe, uciekł i dostał się do szpitala, gdzie zaczął kłamać i twierdzić, że jego ojciec był lekarzem i że zginął w Katyniu. Lekarze ze szpitala w którym go leczono zaczęli się nim opiekować "jak swoim", pozwalali mu wertować podręczniki medycyny, uczyli łaciny, a nawet prosili o asystowanie w czasie sekcji zwłok (w czasie których opowiadali o tym, jak leczy się konkretne schorzenia). Mężczyzna miał opowiadać Autorce, że przed wojną nie miał żadnego doświadczenia lekarskiego, ale widząc szansę na przeżycie w ciągnięciu kłamstwa, uczył się medycyny, aż dyrektor szpitala mianował go "dyrektorem baraku dla cudzoziemców". Przez brak wiedzy i próby leczenia chorych, miał – wedle słów Autorki – wiele żyć na sumieniu, ale także wielu osobom pomagał. Zajmował się wynajdowaniem pracy, prawdopodobnie wiedział o ukrywających się Żydach, nie zdradzał tożsamości swoich pacjentów.

Mężczyzna pomógł obu kobietom znaleźć pracę w pobliskim hotelu – Autorka nie podaje szczegółów, ale z tekstu można wnosić, że sprzątała pokoje. Miała pracować z Niemką, która zachowywała się w stosunku do Autorki złośliwie. Dlatego, gdy tylko zaistniała taka możliwość, przeniosła się do konkurencyjnego hotelu, w którym pracowała kobieta z którą przybyła do III Rzeszy. Tam, choć miała towarzystwo, sytuacja okazała się nie wiele lepsza – właścicielka hotelu nie dawała pracownicom jeść, wyznaczała najcięższe (nie zawsze konieczne) prace, krzyczała na nie.

Stamtąd kobiety przeniosły się do fabryki tekstylnej, gdzie pracowały dwa lata. Tam też doczekały razem końca działań wojennych.