publikacje

Wróć do listy

Kartki z pamiętnika

Pierwszy rozdział wspomnień Zofii Pawłowskiej, Wyjazd, opisuje lakonicznie przybycie autorki po aresztowaniu do obozu przejściowego we Lwowie, gdzie panował dotkliwy głód wśród nowo przybyłych. W kolejnym rozdziale, zatytułowanym Koszmar, Pawłowska już bardziej szczegółowo relacjonuje warunki, w jakich przyszło jej żyć we lwowskim obozie. Wygląd obozu z zewnątrz był zdominowany – wedle słów autorki – przez oślepiające światło, odbijające się od śniegu. Barak, w którym mieszkała, był przepełniony, znajdowali się tam ludzie w różnym wieku i różnego pochodzenia. Do pilnowania więźniów wydelegowani byli jeńcy kozaccy, Łotysze i Niemcy. Na platformie „górnych schodów” grała orkiestra cygańska – Pawłowska, korzystając z tego obrazu, wspomina nakładające się na siebie, rozlegające się w obozie, śmiechy żołnierzy, krzyki dziewcząt, strzały i dźwięki muzyki. Zastanawia się, czy te wszystkie straszne obrazy, które widzi, przeminą i nastąpi powrót do „normalności”.

Drugi rozdział zamyka wspomnienie o marszu więźniów na bocznicę kolejową i oddalającej się panoramie miasta z budynkami i wieżami kościołów. Praca poza polem w całości dotyczy pobytu autorki w obozie na Majdanku. Pawłowska opisuje uciążliwe i długie apele, prace poza polem piątym (kobiecym), kontakty z osobami spoza obozu, początkowo ograniczające się jedynie do odbierania jedzenia od mieszkańców pobliskich domów. Później pisze, że można było spotkać kogoś znajomego, przekazywano też listy. Interesujące są – poza wątkami dotyczącymi codziennego funkcjonowania – kwestie seksualności i cielesności kobiet przebywających w obozie. Pawłowska wspomina, że prace ogrodnicze coraz chętniej wykonywały młodsze kobiety, które to (wedle słów autorki) stroiły się i wracały do obozu z pękami kwiatów. Kolejna część wspomnień, Myśmy przyszłością Narodu, pierś nasza pełna jest sił..., jest dopowiedzeniem wątku z poprzedniego rozdziału – po kilku dniach zabroniono ogrodniczkom strojenia się.

W kolejnych rozdziałach Pawłowska wspomina wybrane zagadnienia związane z funkcjonowaniem codziennym w obozie. Szczerym sercem jest poświęcony ekipie hydraulików pracujących przy budowie umywalni, którzy przekazywali listy do rodziny i przemycali, co tylko mogli. Czerwony Krzyżyk odnosi się do pracy pielęgniarek, opis jednak jest lakoniczny, zawiera informacje o zakresie obowiązków pielęgniarek. Ty, co sądami Piłata opisuje przebieg kąpieli dla nowo przybyłych więźniów i więźniarek. Dalej autorka przechodzi do opisu pracy na nowo tworzonym polu szóstym. Przywołuje też piosenkę więźniarek z Majdanka, której śpiewanie wkrótce zostało zakazane. W dalszej części odnotowuje przybycie do obozu kobiet z Zamojszczyzny wraz ze swoimi dziećmi. Pawłowska wspomina, że więźniarki dzieliły się prowiantem z dziećmi. Po pewnym czasie większość kobiet z Zamojszczyzny została zwolniona z obozu, jednak po jakimś czasie okazało się, że część z nich przeniesiono na pole męskie do osobnego baraku. Autorka ogranicza się tylko do takiej aluzji, kończąc to wspomnienie ogólną uwagą, że w baraku kobiecym na polu męskim działy się rzeczy straszne.

Autor/Autorka: 
Opis fizyczny: 
18 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1966
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
VII/M-4
Tytuł kolekcji: 
Pamiętniki, relacje, ankiety byłych więźniów
Uwagi: 
Wspomnienia są fragmentami pamiętnika spisanego przez autorkę w 1946 r. Fragmenty te zostały przysłane do Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku na konkurs literacki w 1966 r. Zob. opublikowane fragmenty wspomnień autorki: „W rewirze na Majdanku”, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” (1968), ang. wersja fragmentu wspomnień na temat rewiru: https://www.mp.pl/auschwitz/journal/english/212756,-majdanek-camp-hospital.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
przymusowa praca seksualna, warunki bytowe w obozie, przemoc seksualna wobec kobiet w czasie II wojny światowej, warunki bytowe w obozie przejściowym, życie kulturalne w obozie koncentracyjnym
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1943
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia