publikacje

Wróć do listy

Historia obozu Ravensbrück. Schemat władz obozowych i funkcjonowanie. Wspomnienia

Wspomnienia dotyczą pobytu autorki w obozie Ravensbrück (1939–45) i zwierają szczegółowy opis niektórych aspektów rzeczywistości obozowej – nie mają jednak charakteru zapisu osobistych przeżyć. Są raczej próbą przekazania świadectwa za pomocą szczegółowych opisów faktograficznych. Salska prowadzi narrację z punktu widzenia podmiotu zbiorowego (wracamy, występujemy, otaczają nas), daltego niekiedy można odnieść wrażenie, że występuje w imieniu wszystkich uwięzionych Polek („Dla nas Polek”), bądź używa form bezosobowych („Nie widziało się tu”, „Stoją teraz kobiety”), stawiając się w roli biernej obserwatorki. Wspomnienia stanowią bogate źródło informacji na temat m.in.: organizacji życia obozowego (apele, porządki, posiłki czy szczegółowo opisane standardowe „obozowe wyposażenie” więźniarek), administracji i władz obozowych (obowiązujące procedury, schemat i sposób funkcjonowania obozu), rozkładu obozu (budynki, ich rozkład i funkcje) i jego otoczenia. Jednakże w opisywanym obozowym życiu codziennym praktycznie nieobecny jest temat śmierci i chorób, ich przyczyn i powszechności. Pojawia się jedynie przy okazji opisu szczególnych dla autorki wydarzeń, wyjątkowych ze względu na ich „patriotyczny” wydźwięk i szerszy, ojczyźniany kontekst, jak np. rozstrzelanie Polki ujętej z bronią w ręku, tzw. Waffenfrau: „Dla nas, Polek więzionych w Ravensbrück, był to dowód, że kraj broni się przed najeźdźcą”.

W tekście Slaskiej nie znajdziemy niczego, co umożliwiłoby poznanie jej życia osobistego sprzed wojny i pobytu w obozie. Z treści wspomnień można wywnioskować jedynie, że dominującą i w zasadzie jedyną rzeczą identyfikującą autorkę jest silne poczucie polskości, patriotyzm z akcentem położonym na rodzimą kulturę.

Interesującym rozdziałem wspomnień jest fragment poświęcony kobietom w Ravensbrück. Stanowi on przede wszystkim opis pierwszych więźniarek, zarówno w podziale według „struktury socjalnej”, jak i podług klucza narodowościowego. Najwięcej miejsca autorka poświęca Polkom, podkreślając ich patriotyczną postawę i przywiązanie do polskości („Prawie wszystkie były wielkimi patriotkami”).

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Pabianice
Opis fizyczny: 
75 k. (t. 1), 61 k. (t. 2) pag. varia: [1] il.; 30,5 (t. 1 i 2)
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Zbiór zinwentaryzowany, z założenia udostępniany jest mikrofilm. Możliwość otrzymania oryginału do wglądu w celach badawczych, po złożeniu pisma rekomendującego z uczelni/projektu badawczego etc.
Data powstania: 
Od 1948 do 1958
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
13178/II, mf 2736
Uwagi: 
Rękopis: pióro (czarny atrament). Nieliczne poprawki, skreślenia i dopiski piórem (czarny, niebieski atrament) i czerwoną kredką. Karty przeważnie zapisane jednostronnie. W rękopisie k. 36 opuszczona w liczbowaniu. Na karcie tytułowej oraz 2 i 71 k. podpis Autorki. Maszynopis: nieliczne ręczne poprawki, skreślenia i dopiski piórem (czarny atrament). 1. Odpis kart rękopisu. 2. „Likwidacja obozu” (7 k.), maszynopis (brak rękopisu). Opis ostatecznej ewakuacji obozu Ravensbrück. 24 kwietnia 1945 r. Tułaczka, spotkanie wycofujących się wojsk niemieckich, uciekającej niemieckiej ludności cywilnej. 3. Karta dodatkowa do ankiety. „Praca kulturalno-oświatowa” Heleny Salskiej (3 k.), maszynopis, (brak rękopisu). Opis pracy kulturalno-oświatowej, prowadzonej w obozie z inicjatywy H. Salskiej. Tekst zawiera m.in. charakterystykę tematów pogadanek prowadzonych dla więźniarek (Polek i więźniarek innych narodowości) – np. „[…] dla Niemek w jęz. niemieckim 'Prawda o Gdańsku', 'Prawda o Śląsku' […] – wszystkie te pogadanki dla niemieckich komunistek”. Ponadto dołączony wykaz wykładowczyń wraz z przedmiotami, których uczyły w tajnym gimnazjum i liceum. Krótki opis imprez artystycznych obchodzonych przez więźniarki w obozie (inicjatywa oddolna) oraz rodzaju kontaktów kulturalno-oświatowych z cudzoziemkami. Do wspomnień dodano: 1. „Helena Salska”. Wspomnienie pośmiertne o H. Salskiej, autorstwa Heleny Tyrankiewiczowej (4 k.), maszynopis, (brak rękopisu). 2. Nekrolog H. Salskiej nieznanego autorstwa (1 k.), rękopis.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Data dzienna: 
8 sie 1948
Główne tematy: 
Polki w obozach koncentracyjnych, patriotyzm, praca kulturalno-oświatowa w obozie, historia obozu, schemat funkcjonowania obozu, kobiety w obozach
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1939 do 1945
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia