E. Ožeškovos laiškai N. Ivanauskui. (Yra jos padėjėjų V. Chelminskio, V. Makovskio laiškai). [Lenkų kalbos]

Rekord stanowią listy.

1. Pierwszy datowany jest na 23 stycznia 1882 roku. List Orzeszkowa rozpoczyna od przeprosin za długie milczenie. Wyjaśnia ona iż była bardzo zajęta. Wspomina ona, że planuje służbową podróż do Wilna w niedługim czasie (pojawia się informacja o tygodniu) wraz ze swoimi wspólnikami.

   Z listu można też wywnioskować, że Iwanowski prosi Orzeszkową o wydanie jego twórczości – w liście Orzeszkowa prosi o cierpliwość.

2. Kolejny list jest pytaniem, czy Iwanowski otrzymał list poprzedni. Datowany na 13 lutego 1882. Dotyczy on głównie spraw wydawniczych.
3. Data dzienna: 27 lutego 1882 roku. List rozpoczyna wymiana uprzejmości. Głównym tematem korespondencji pozostają sprawy wydawnicze, oraz próby umówienia spotkania między Iwanowskim a Orzeszkową.

   Orzeszkowa twórczość Iwanowskiego nazywa „litewską powieścią”.

4. List datowany na 9 marca 1882 roku. Jest to kolejny list „służbowy”. Orzeszkowa informuje Iwanowskiego, że druk zajmie około pięciu tygodni.

   Uwaga: nie ma pewności, że to Orzeszkowa jest autorką listu. Pismo nieco się różni i zapisane jest na innym papierze (z logotypem księgarni).

5. List datowany na 1 kwietnia 1882 roku. List jest listem prywatnym. Orzeszkowa podejmuje temat kobiet – najprawdopodobniej zawodowej aktywności kobiet, lecz w tym miejscu dokument jest średnio-czytelny. Temat ten przewija się przez całą treść listu, rozwijany przez autorkę o kwestię braku praw kobiet współcześnie (wówczas).
6. List datowany na 23 lipca 1882 roku. List Orzeszkowa zaczyna od informacji iż pewnie do Iwanowskiego dotarła już wieść o katastrofie. Z treści wynika, że ma ona na myśli katastrofę wydawniczą. Orzeszkowa pisze o swoim rozgoryczeniu i wiele miejsca poświęca przeprosinom skierowanym do Iwanowskiego. W żadnym miejscu nie pojawia się jednak informacja czymże jest wspominana katastrofa.

   List kończy informacja, że jej marzeniem obecnie jest odwiedzenie „Żmudzi” i domu „Szanownych Państwa”.

7. List datowany na 29 września 1882 roku. Nie jest on pisany przez Elizę Orzeszkową lecz przez jednego z jej wspólników – Wacława Makowskiego. Jest to krótka informacja o tym, że księgarnia Orzeszkowej została zamknięta przez rząd. List kończy prośba o przysłanie określonego rysunku do książki. Makowski podaje też nowy adres korespondencyjny.
8. Orzeszkowa informuje Iwanowskiego, że jest na etapie wysyłania jego wierszy do warszawskiej cenzury. List kończy informacją: „myślę, że poemat Pana wyjdzie w pierwszych miesiącach przyszłej jesieni”.
9. Jest to list, w którym Orzeszkowa dziękuje Iwanowskiemu za przesłane wiersze. Przeprasza też, że nie mogła uczynić tego wcześniej, ale – jak pisze – zdrowie jej na to nie pozwalało. W dalszej części listu zwraca się do niego z prośbą.
10. List datowany na 30 czerwca 1885 roku. List jest próbą nawiązania kontaktu po długiej przerwie. Jest on również odpowiedzią Orzeszkowej, znaczy, że Iwanowski musiał napisać jako pierwszy. Z treści wynika też, że nie jest to jego pierwszy list – Orzeszkowa przeprasza go bardzo za brak odpowiedzi tłumacząc to sporymi problemami zdrowotnymi.
11. List datowany na 15 lipca 1886 roku. List rozpoczyna informacja iż pomimo najszczerszych chęci, z powodu wielu złożonych problemów nie będzie mogła ona przyjechać w tym roku do Iwanowskiego w odwiedziny. Namawia go jednak koniecznie, by podjechał do niej w odwiedziny choć na kilka dni. List jest bardzo życzliwy i serdeczny. Pojawia się w nim dużo pytań: „co pan o tym myśli?”.
12. List datowany na 30 lipca 1886 roku. Orzeszkowa dziękuje za „otrzymanie przyrzeczenia o przyjeździe”. Prosi jednak o potwierdzenie dokładnego dnia w którym Iwanowski planuje przyjazd. Orzeszkowa tłumaczy to swoimi częstymi wyjazdami do Grodna, a – jak sama pisze – chciałaby gościa swojego przywitać.
13. Kolejny list datowany jest na 13 czerwca 1887 roku. Dziękuje ona w nim Iwanowskiemu za przesłane wiersze. Pisze, że jest nimi wzruszona i poruszona. W liście tym, Orzeszkowa porusza kwestie zawarte w poprzednich listach. Rozpoczyna filozoficzną rozmowę o szczęściu i spełnieniu. Pyta Iwanowskiego o wyobrażenia dotyczące raju. Odwołuje się ona do kategorii sprawiedliwości, pisze o obronie życia (w znaczeniu życia człowieka dorosłego).
14. List datowany na 16 września1887 roku. Orzeszkowa rozpoczyna od żartu skierowanego w siebie samą, że Iwanowski zapewne myśląc o niej musi myśleć jako o dziwaczce. Wiąże się to z jej nieregularnymi odpowiedziami na całą korespondencję. Dalej pokrótce opisuje co działo się u niej przez ostatni czas.

    Pisze ona, że zimą bardzo dużo pracuje, choć czasem jej tęskno sama nie wie do czego. Odwołuje się do listu, który dostała od Konopnickiej, w którym pojawia się najwidoczniej informacja o Iwanowskim. Orzeszkowa pisze, że uwielbia ją jako poetkę i szanuje jako człowieka.

15. List datowany na 27 września 1882 roku. W liście Orzeszkowa opisuje swój stan zdrowotny i odpowiada Iwanowskiemu na kwestie z listu poprzedniego (najprawdopodobniej dotyczące wydawnictwa). List jest długi i najprawdopodobniej jest elementem budowania relacji przyjacielskiej między Iwanowskim a Orzeszkową. Opisuje mu ona przechodzenie właśnie przez „ciężkie chwile”.
16. List datowany na 26 października 1887 roku. Orzeszkowa rozpoczyna od wiadomości o tym, że ma nadzieję, że nie straci przyjaźni Iwanowskiego. List jest pisany w tonie lekkiego żartu i kokieterii (lecz nie flirtu).

    Pojawia się informacja, że Orzeszkowa zakończyła właśnie pisanie powieści „Nad Niemnem”.

17. List datowany na 4 marca 1888 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
18. List datowany na 14 września 1888 roku. Jest to jeden z listów, który zawiera ususzony kwiat w lewym, górnym rogu. „List Pana powitałam jak dawno niewidzianego przyjaciela”. Orzeszkowa pyta czemu nie odpowiedział na jej zaproszenie do przyjazdu na wieś. Pisze ona, że mogliby spędzić kilka dni nad Niemnem.
19. List datowany na 16 listopada 1888 roku. W lewym górnym rogu znajduje się przyklejony kwiat – najprawdopodobniej bratek. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
20. List datowany na 7 maja 1889 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
21. List datowany na 1 grudnia 1889 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
22. List datowany na 21 grudnia 1889 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
23. List datowany na 27 czerwca 1890 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
24. List datowany na 10 listopada 1890 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
25. List datowany na 30 sierpnia 1891 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]
26. List datowany na 21 września 1891 roku. [list nieczytelny – wymaga opracowania]