publikacje

Wróć do listy

Refleksje z pracy nauczycielskiej w latach 1948–1977

W konkursowej pracy Jadwiga Czeszyk wspomina okres swojej aktywności zawodowej. Po zdanej w 1946 r. maturze zaczęła pracować najpierw jako sekretarka w Gimnazjum i Liceum Handlowym w Suwałkach, a wkrótce równolegle jako nauczycielka w tej samej placówce. W kolejnych latach kontynuowała naukę, studiując na Akademii Handlowej w Poznaniu, gdzie uzyskała dyplom ekonomistki. Marzyła o studiach polonistycznych, lecz ostatecznie wybrała AH, obawiając się, że jako córka „kułaka” będzie mieć trudności przy przyjęciu na polonistykę. Czeszyk opisuje początki w zawodzie, m.in.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Lewitańskiej

Ida Lewitańska opisuje losy ludności żydowskiej i swojej rodziny podczas okupacji niemieckiej w Białymstoku. W mieście spalono kilka budynków i synagogę, w której zamknięto Żydów, nieliczni zdołali się uratować. 3 lipca 1941 r. Niemcy spędzili kilka tysięcy Żydów, część z nich zabito, inni zostali wywiezieni na roboty przymusowe, a wielu rozstrzelano. Autorka wymienia miejsca egzekucji i nazwiska zamordowanych, których znała.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Józefina Schepper-Modzowiecka przypomina, że 16 sierpnia 1943 r. przedstawiciel Judenratu przyniósł wiadomość o planowanej likwidacji białostockiego getta. Wkrótce rozlepiono afisze informujące o miejscu i godzinie zbiórki. Każdy mógł zabrać tylko „najpotrzebniejsze rzeczy”. Autorka powiedziała, że z pociągów wyskakiwali młodzi Żydzi, lecz ginęli od strzałów. W Treblince odłączono połowę wagonów, w których m.in. stłoczono uczniów gimnazjum hebrajskiego. Reszta składu została wysłana na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Brzezińskiej

Fania Brzezińska opisuje Knyszyn i Białystok podczas okupacji niemieckiej oraz prześladowania ludności żydowskiej w getcie knyszyńskim. W relacji zawarła przemyślenia dotyczące losu Żydów w czasie II wojny światowej. Podczas akcji wysiedleńczej uciekła wraz z braćmi i ojcem, unikając wywiezienia do obozu koncentracyjnego.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Chawa Rozensztejn opisuje likwidację getta w Łomży 1 listopada 1942 r. Wówczas po raz ostatni widziała matkę. Autorka ukrywała się na wsi, pracowała w gospodarstwach rolnych. Wskutek donosów wielokrotnie zmieniała miejsca pobytu. Po tzw. aryjskiej stronie spotkała się z ojcem i ciotką. Jej ojciec, przeczuwając, że nie przeżyje wojny, poprosił jednego z wójtów, aby zapewnił bezpieczeństwo córce. Rozensztejn spotkała życzliwe polskie rodziny, które jej pomagały i ukrywały bezinteresownie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gieni Wileńskiej

Gienia Wileńska przebywała w getcie w Słonimiu wraz z mężem i synem, a potem znaleźli schronienie po tzw. aryjskiej stronie. Wileńska wykupiła syna, który miał być wysłany do obozu w Wołkowysku, a potem Baruch do końca okupacji ukrywał się przebrany za dziewczynkę. Wileńscy dołączyli się do partyzantów działających w okolicach Białegostoku. Autorka opisuje kilka akcji oddziału, najwięcej miejsca poświęciła walkom, podczas których zginął jej mąż. Po jego śmierci ukrywała się w Białymstoku i tam doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Połońskiej

Mala Połońska opuściła białostockie getto i wyjechała do Wołkowyska. Przebywała u swojej ciotki, a dzień po święcie Jom Kippur jej krewna została aresztowana. Autorka wróciła do Białegostoku, do matki. Nie mogła przedostać się do getta, zdobyła rosyjski paszport i wyruszyła do Warszawy. Została zatrzymana, podczas przesłuchań na gestapo nie przyznała się do żydowskiego pochodzenia. W transporcie trzydziestu pięciu kobiet trafiła do obozu pracy. Więźniarki latem pracowały w polu, zimą w lesie. Zaprzyjaźniła się z Polką. W związku ze zbliżającym się frontem wschodnim kobiety ewakuowano.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Anny Morawskiej

Autorka opowiada o swojej działalności w AK w woj. nowogródzkim. Przysięgę złożyła w 1943 r. razem z siostrą Moniką Zarembą (pseud. „Mewa”) i jej mężem Janem Zarembą (pseud. „Zem”). Obrała pseudonim „Nika”. Komendantem placówki w Paszkiewiczach był ich wuj, Edward Kisiel. Mieszkali wtedy w Lidzie, ale ze względu na umieszczenie szwagra na liście zakładników musieli uciekać do Paszkiewicz. Wkrótce Niemcy spalili ich dom. Rozpoczęła się działalność: szycie mundurów, bielizny, wyszywanie orzełków na furażerki i czapki, roznoszenie prasy po okolicach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gertrudy Matuszewskiej

Relacja dotyczy okoliczności internowania polskich więźniów w obozie Ostaszków–Kalinin. Autorka i jej mąż zostali aresztowani przez NKWD w listopadzie 1944 r. Osadzono ich w tymczasowym więzieniu w Suwałkach, gdzie czekali na innych więźniów z okolicznych miejscowości. Następnie przewieziono ich do więzienia w Białymstoku. Tam do wcześniejszej grupy aresztowanych dołączyły kolejne transporty więźniów i dopiero wówczas wszystkich załadowano do wagonów towarowych i wywieziono do łagru Ostaszków–Kalinin.

publikacje

Wróć do listy

Notatki biograficzne Krystyny Łomackiej-Ciszkowskiej

Krystyna Łomacka-Ciszkowska opowiada o swoich perypetiach związanych z szykanami władzy ludowej ze względu na działalność przedwojenną i konspiracyjną ojca. Autorka nie wdaje się w szczegóły jego pracy, wiadomo jednak, że ukończył prawo. Czasem grywał na organach w kościele św. Jakuba w Wilnie. Pierwsze lata życia spędziła na Wileńszczyźnie. Mieszkali w Wilnie w służbowym mieszkaniu. Wakacje spędzali w na ich działce w Kolonii Magistrackiej. Początek wojny autorka pamięta niedokładnie, jedynie ostrzeliwanie Wilna i dłuższe lub krótsze nieobecności ojca.

Strony