Baudouin de Courtenay, Romualda [dziennik]
Wieloletnia praktyka diarystyczna Romualdy Baudouin de Courtenay, chociaż nie zachowała się najprawdopodobniej w całości, pokazuje szerokie spektrum możliwości, jakie dawało dzienne notowanie. Pierwszym zachowanym tomem jest dziennik dziewczęcy, prowadzony w Petersburgu podczas uczęszczania na Kursy Bestużewskie. Przypada on na okres ambicji edukacyjnych autorki i trudności finansowych rodziny, która nie mogła dostatecznie sfinansować edukacji córki. Kolejny dziennik reprezentuje już inny typ notowania – to dziennik pisany dla dzieci, z okresu ich wczesnego dzieciństwa. Nie jest wykluczone, że notatki te Romualda prowadziła jednocześnie z jakąś formą notowania osobistego, lecz nie można stwierdzić tego z całą pewnością. Dziennik dla dzieci z lat 1889-1897 pokazuje autorkę w roli matki i czułej obserwatorki dorastania swojego syna i córek. Zeszyt ten służył Janowi Baudouin de Courtenay jako materiał do badań nad mową dziecka, gdyż zawiera liczne rozmowy rodzeństwa Baudouinów spisane w sposób fonetyczny. Dodatkowo fragmenty te są zawsze podkreślone czerwoną kredką lub ołówkiem. Ponadto autorka zwraca uwagę na sposób wymowy poszczególnych głosek oraz opisuje postępy w mowie dzieci.
Początkowo Romualda pisze z myślą o rodzinie. Tytułuje swoje zeszyty: "Pamiętnik dla rodziny", w których utrwala pierwsze lata, czasem nawet pierwsze dni życia dziecka. Ponadto zapisuje informacje o przodkach (zarówno swoich, jak i męża) oraz miejscowościach, z jakich się wywodzili. Stopniowo krąg podejmowanych przez autorkę tematów rozszerza się. Zapiski coraz częściej dotyczą informacji ze świata polityki i wojny, ale i dorosłego życia dzieci (podejmowanych przez nie studiach, pracach, inicjatywach itp.). Autorka komentuje wydarzenia, o których dowiedziała się z prasy lub w których brała udział, ponieważ boi się, że pamięć o nich zaniknie lub historia zostanie zakłamana, tak jak to miała okazję obserwować w codziennej prasie. Zeszyty przybierają formę dzienników wojennych. Ukazują wpływ wojny na życie rodziny Baudouinów, a przede wszystkim na psychiczną kondycję autorki, która coraz częściej skarży się na stany apatii i strachu, co też wyraża się w sposobie pisania. Dzienniki ukazują autorkę w roli wnikliwej i krytycznej obserwatorki świata politycznego; działaczki społecznej, organizującej pomoc dla jeńców, uchodźców i kobiet; "archiwistki", gromadzącej materiały na przykład o zbrodniach w podpetersburdzkich obozach dla jeńców; matki, starającej się ochronić zdrowie, jak i zapewnić wykształcenie swoim dzieciom; publicystki. Warte uwagi jest to, że autorka już w zeszycie dziewczęcym wyraża swoje obawy wywołane wojną Rosji z Turcją, a w zeszycie ostatnim (z 1934 r.) pisze o bestialskim sposobie rządzenia Adolfa Hitlera, w czym widzi początek kolejnych konfliktów. Autorkę cechuje więc szczególna wrażliwość, poczucie obowiązku czy potrzeba działania na rzecz społeczeństwa tym silniejsza, że w opisywanych przez nią rozgrywkach o władzę, przypadła jej rola obserwatorki.
Dzienniki stanowią źródło wiedzy także o procesach petersburdzkich Jana Baudouina, zawierają relacje z rozpraw sądowych i opisy odwiedzin w więzieniu w Kierstach (1914).
Zapiski sporządzane są średnio co kilka dni, ale zdarzają się długie, nawet kilkumiesięczne przerwy spowodowane chorobą autorki (m.in. ostrym zapaleniem płuc), apatią, brakiem czasu, zmęczeniem. Autorka pisze dzienniki między innymi w: Petersburgu, Warszawie, Krakowie, Dorpacie (dzisiejsze Tartu w Estonii), Kangasali (Finlandia), Wilnie, Hadziaczu (Ukraina). Zawierają więc inforacje o tamtejszej kulturze, przyrodzie, ludności, zwyczajach. Ostatni dziennik został spisany w 1934 roku (pół roku przed śmiercią autorki) w Warszawie i Łomiankach, gdzie Romualda wyjeżdżała w celach wypoczynkowych. Zmarła w wieku 78 lat w Warszawie.