Helena Magdalena Olszewska

Helena Magdalena Olszewska (1872-1945), działaczka społeczna, prywatna nauczycielka, zasłużona pracowniczka Biblioteki Kórnickiej. Urodziła się 7 marca 1872 roku w Radownicy na Pomorzu w rodzinie Edwarda i Ludwiki z Piotrowskich. Uczęszczała do szkoły powszechnej w Modrzu, a po jej ukończeniu, kontynuowała naukę prywatnie. Z pobudek patriotycznych i wrażliwości społecznej zaangażowała się w nauczanie języka polskiego i historii biedniejszych dzieci chłopskich. Po ukończeniu kursu w szkole Froebla została nauczycielką prywatną w rodzinach polskich. W celu edukacyjnym wyjechała do Paryżu tuż przed wybuchem I wojny światowej. Najpierw ukończyła kurs języka francuskiego w L’ Alliance Française, a następnie pobierała nauki na Wydziale Historyczno-Literackim na Sorbonie. Obroniła pracę dyplomową pt. Montalembert et la Pologne, która jest przechowywana w zbiorach Biblioteki Kórnickiej (BK 7780). We Francji poznała Jadwigę Zamoyską i nawiązała z nią współpracę przy opracowaniu wielotomowego wydawnictwa źródłowego pt. Jenerał Zamoyski. Po powrocie do kraju w 1919 roku kontynuowała współpracę z rodziną Zamoyskich. Zamieszkała w Kórniku, zajmując się początkowo nauczaniem języka francuskiego. Od 1928 roku została sekretarką Marii Zamoyskiej, córki Jadwigi i Władysława, pomagając w porządkowaniu rodowej spuścizny i pracy społecznej. W 1935 roku podjęła pracę w Bibliotece Kórnickiej, gdzie m.in. zajęła się opracowywaniem katalogu naukowego materiałów po Działyńskich i Zamoyskich oraz porządkowaniem XIX-wiecznych źródeł emigracyjnych i powstańczych. Po wybuchu II wojny światowej została odsunięta przez Niemców od obowiązków w bibliotece, ale kontynuowała swoją pracę potajemnie. Archiwalia dostarczał jej do domu dozorca zamkowy, aż do jego aresztowania w 1942 roku. Rok później została wysiedlona z Kórnika. Zamieszkała w pobliskich Dworzyskach - byłym folwarku Władysława Zamoyskiego skonfiskowanym przez władze okupacyjne. Tam w lutym 1945 roku została zamordowana przez nieznanego sprawcę. W zbiorach Biblioteki Kórnickiej zachowały się materiały po Helenie Olszewskiej, w tym rękopis pamiętnika z jej pobytu we Francji po wybuchu I wojny światowej.