publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kochanowskiej

Tekst opowiada o tajnym nauczaniu w Wilnie podczas okupacji niemieckiej. Lekcje odbywały się w mieszkaniach uczennic (autorka podaje nazwy ulic). Brakowało podręczników, więc uczennice  dzieliły się nimi. Na lekcje religii, które prowadził  ks. Chalecki, chodziły do kościoła pw. św. Katarzyny. W 1943 r. autorka zdała małą maturę i kontynuowała naukę w liceum o profilu matematyczno–fizycznym. W 1944 r., po zdaniu egzaminów, dziewczęta zostały przyjęte do polskiego gimnazjum przy ul. Ostrobramskiej. Nie posiadały żadnych świadectw z okresu tajnego nauczania. W 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Nowelka pt. „Anka"

Jest to praca nadesłana na konkurs gazety „Dzień Polski” ogłoszonego w 1936 r. Nowelka o dziewczynie, która stara się na dwa dni przed wigilią rozwiązać trudne zadanie matematyczne. Zwraca się o pomoc do koleżanki, Wandy, która pomocy odmawia. Bohaterka jest tym na tyle rozczarowana, że zaczyna płakać. Sytuacja zmienia się, gdy do pokoju wchodzi ulubiona ciotka bohaterki i pomaga jej z trudnym zadaniem. Anka jest nowelką o trudnej przyjaźni dwóch dziewcząt. Rywalizują one ze sobą o względy i uwagę ciotki Malickiej. Zainteresowanie bohaterki ciotką jest bliskie fascynacji.

publikacje

Wróć do listy

Lata szkoły podstawowej –1948-1956

Tekst stanowi wspomnienie autorki z kilku lat spędzonych w szkole podstawowej w czasach stalinowskich. Relacja zaczyna się od przedstawiania pierwszego dnia w szkole (1948 r.) i trudnych warunków materialnych w domu. Autorka relacjonuje następnie swoje osiągnięcia w nauce, nakreśla także stosunek do edukacji wśród innych dzieci i dorosłych na wsi w województwie rzeszowskim, gdzie mieszkała. Hrycaj mówi też o sytuacji własnej rodziny – odejściu ojca, biedzie. Wspomina w związku z tym takie fakty, jak zakup nowej sukienki za pieniądze zarobione przy zbieraniu jagód.

publikacje

Wróć do listy

Moje nauki perskie i tureckie

Rękopis rozpoczyna odręczna notatka Jadwigi Zamoyskiej na temat jej nauczyciela języka perskiego, orientalisty Wojciecha Feliksa Biberstein-Kazimirskiego (1808–1887), który przyjaźnił się z ojcem Jadwigi, Tytusem Działyńskim. We Francji został tłumaczem języka perskiego i arabskiego w ministerstwie spraw zagranicznych, a potem pracował w poselstwie francuskim w Persji. Wydał słownik arabsko-francuski (1840) oraz słownik arabsko-francuski żeglarsko-wojskowy (1860).

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Klaudyny Potockiej z okresu przed powstaniem 1830

Klaudyna Potocka rozpoczyna pamiętnik pod koniec 1827 r., a kończy 15 grudnia 1828 r. Wspomina także wydarzenia poprzedzające ten okres. Autorka snuje refleksje nad przemijaniem i spowodowanym krótkością życia smutkiem, który łączy ona jednak z nadzieją na wieczne szczęście po śmierci. Do takich rozważań skłoniła ją strata bliskich osób. O zmarłej przyjaciółce i krewnej, Marii, pisze, że przeniosła się ona tam, „gdzie obietnice szczęścia na wieki ziszczone”. Swój żal z powodu jej śmierci nazywa „nierozsądnym”, ponieważ wierzy w doskonałe życie wieczne.

publikacje

Wróć do listy

Guzik

Tekst opowiada o seansie znanego warszawskiego medium, pewnego rymarza o nazwisku Guzik. Zgodnie z opowieścią, o dokonaniach Guzika rodzina autorki dowiadywała się od pana Hippe, felczera. Gdy wieści o medium dotarły do ojca piszącej, ten postanowił go zaprosić na wieczór do domu. Planowany seans odbył się w 1921 r. w mieszkaniu rodziców autorki, znajdującego się w kamienicy na rogu placu Saskiego i ulicy Królewskiej. W tekście przedstawiono opisy gabinetu, w którym odbył się seans, oraz okolicy domu (w tym czasie na placu Saskim miała miejsce rozbiórka soboru).

publikacje

Wróć do listy

Muzykolog z ekierką

Zbeletryzowane wspomnienie autorki o sierpniu 1950 r., spędzonym w willi wczasowej w Rościszowie (k. Dzierżoniowa). W czasie wakacji do autorki i jej męża, kompozytora Alfreda Gradsteina, przyjechała w odwiedziny Zofia Lissa (wybitna profesorka muzykologii – nazwisko Lissy jest nadpisane ręcznie nad skreśloną „Łucją Formizzą”). We wspomnieniową narrację autorka wplata również opowieść o miejscu: Rościszów leży w dolinie między górami, które nie zaznały wojny.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Blumy Altmed

W nagłówku pierwszej części relacji Blumy Altmed pt. Moje przeżycia umieszczono adnotację: „ur. 1925 r., studentka”. Pod datą 24 kwietnia 1943 r. znalazły się informacje o powstaniu w getcie. Autorka przywołała opinie Polaków, którzy mówili: „oby nareszcie skończyli z Żydziskami”, a także narzekania, że z powodu walk nie można spokojnie świętować Wielkanocy („Co też te Żydziska sobie myślą. I tak zginąć muszą”). Altmed w tym czasie wydostała się z getta.

publikacje

Wróć do listy

Poezja obozowa: wiersze Wiesławy Grzegorzewskiej-Nowosławskiej

Zbiór wierszy o charakterze autobiograficznym, odnoszących się do wojennych losów autorki, która po pobycie na Pawiaku została przetransportowana na Majdanek. „Dla Krysi od Wiesi” to wspomnienie wieczornych rytuałów w baraku Pawiaczek. Autorka opisuje modlitwę odmawianą przez jedną z więźniarek, pieśń śpiewaną przez inną, wspólne przygotowywanie kolacji.

publikacje

Wróć do listy

Częstochowa

Autorka opisuje historię klasztoru na Jasnej Górze, podkreślając znaczenie cudownego obrazu dla narodu polskiego. Znajdujący się w Kaplicy Matki Boskiej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, cel pielgrzymek milionów wierzących, został sprowadzony do Częstochowy przez księcia Władysława Opolskiego w 1382 r. i umieszczony w drewnianym kościółku na Jasnej Górze. Następnie na jego miejscu zbudowano murowaną świątynię, która z czasem została rozbudowana. Dobudowano klasztor i mury obronne oraz wieżę, która doszczętnie spłonęła w 1690 r.

Strony