publikacje

Wróć do listy

Poezja obozowa: wiersze Zofii Karpińskiej

Zbiór wierszy poetki Zofii Karpińskiej, powstały w czasie II wojny światowej. W utworach autorka skupia się na doświadczeniu więziennnym i obozowym, wpisując je w szerszą perspektywę odniesień kulturowych. Istotnym elementem, powtarzającym się w tej poezji, są liryczne portrety współwięźniarek.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Gecow z jej pobytu w więzieniu

Anna Gecow opisuje swój pobyt w więzieniu. Relacja została sporządzona na życzenie towarzysza Dolińskiego z Komisji Kontroli Partii przy KC PZPR. Anna została zatrzymana 26 lipca 1949 r. we Wrocławiu przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP). Przeprowadzono u niej rewizję i natychmiast przewieziono do MBP w Warszawie. Tego samego dnia aresztowano jej męża, Leona Gecowa, i brata, Salomona Zylberszaca. W MBP Światło pytał ją o Noela Fielda oraz Lisa i oświadczył, że ma zeznawać w sprawie jej trockizmu.

publikacje

Wróć do listy

Felicja Kalicka do Heleny Marek, 1952–1972

Kolekcja zawiera cztery listy i dwadzieścia trzy kartki pocztowe pisane w formie listów. Korespondencja wysyłana z różnych miejsc, zarówno z Warszawy, jak i z wyjazdów, m.in. z sanatoriów, z urlopów, z wyjazdów służbowych. Autorka zwraca się do Heleny Marek z dużą życzliwością, w bardzo ciepły sposób, co może świadczyć o dużej zażyłości obu kobiet. Duża część korespondencji, zwłaszcza z najwcześniejszego okresu, dotyczy głównie spraw zawodowych.

publikacje

Wróć do listy

Stella Bortnowska do Heleny Marek, 10.05.1965–27.05.1970

Stella Bortnowska wysłała do Heleny Marek siedem kartek pocztowych z kilku miejsc. W pierwszej kartce datowanej na 10 maja 1965 r. i wysłanej z Ciechocinka autorka zwracała się do Heleny Marek per „Towarzyszko”. Pisała o swoim pobycie w sanatorium Młoda Gwardia. Narzekała na deszczową pogodę. Zabiegów nie miała dużo. Chodziła do kina, czytała prasę, czasem spacerowała (gdy nie padało). Pytała, co słychać i prosiła o list. Pozdrowiła Helenę i jej rodzinę oraz towarzysza Rosenmana. Z Warszawy autorka wysłała kartkę 20 października 1965 r., Helena wówczas przebywa w Karlowych Varach (Czechy).

publikacje

Wróć do listy

Do wspomnień

Autorka opisuje początek swojej działalności społeczno-politycznej i swoje spotkania z działaczem komunistycznym Szymonem Zachariaszem W 1922 r. Helena miała 17 lat, kończyła szkołę średnią i zdała maturę. Zapisała się na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Warszawskiego i podjęła pracę jako nauczycielka języka polskiego i historii Polski w żydowskiej szkole ludowej. Wspólnie z koleżankami uczestniczyła w wykładach ze współczesnej literatury pięknej i politycznej, odbywających się w ramach Uniwersytetu Ludowego oraz spotkaniach Związku Zawodowego Pracowników Handlowych i Biurowych.

publikacje

Wróć do listy

Ze wspomnień więźniarki

Barbara Tylińska rozpoczyna swoje wspomnienie od pobytu na Pawiaku, gdzie była więziona w drugiej połowie 1942 r. – w 24-metrowej celi przebywało ok. 30–40 więźniarek. Autorka relacjonuje, jakie aktywności wykonywały więźniarki, by wytrzymać w więziennych warunkach, np. jedna z nich wyglądała za okno i opowiadała innym kobietom, co się działo na zewnątrz. Również sama Tylińska wybiera z pamięci obrazki, które wskazują na jej ówczesną ucieczkową strategię przetrwania w więzieniu: opisuje wygląd wieży kościoła św.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Hanny Lewandowskiej z Majdanka

Hanna Lewandowska była więziona na Majdanku w okresie od stycznia do 15 maja 1943 r. Została aresztowana w dniu swoich urodzin – 18 stycznia. Rano usłyszała walenie do drzwi, a gdy otworzyła, okazało się, że to dwaj gestapowcy. Zażądali od niej dokumentów, po czym zawieźli samochodem na Pawiak. Tam przydzielono ją do celi piętnastoosobowej, w której było łącznie siedemdziesiąt pięć osób, wśród nich „kobiety wiejskie, prostytutki i my”.

publikacje

Wróć do listy

W.I. Lenin. Relacja Jadwigi Siekierskiej, nagrana w Muzeum Lenina 9 IV 1965 r.

Jadwiga Siekierska opisała jedyne osobiste zetknięcie się z Włodzimierzem Leninem, które miało miejsce podczas IV Kongresu III Międzynarodówki w listopadzie 1922 r. Jest to relacja bardzo emocjonalna, pełna podziwu dla wodza rewolucji. Autorka wspomniała, że w tamtych latach panowała wśród mas atmosfera leninizmu, że Lenin był powszechnie lubiany i szanowany, a wręcz kochany, nie tylko w Rosji, ale i na świecie. Opisała także dni żałoby po jego śmierci, kiedy w Moskwie ludzie spontanicznie i żywiołowo wyrażali swój szczery żal po Leninie.

publikacje

Wróć do listy

Wieńczysława z Miłkowskich Buchawiecka

Regina Tacikowska opisała postać Wieńczysławy Buchawieckiej, żony generała Stefana Buchawieckiego, legionisty od 1914 r., potem lekarza w szpitalach wojskowych w Warszawie. Dom Buchawieckich w Olkuszu był już od 1914 r. przystanią dla legionistów, tu odbywały się narady i zebrania. Z tego powodu podczas odwrotu Austriaków zmuszona była opuścić dom. Po powrocie w 1916 r. została przewodniczącą Koła Olkuskiego Ligi Kobiet Polskich, aż do 1919 r.. Na ten okres przypadł największy rozkwit Koła, m.in. założenie muzeum wojennego i biblioteki, finansowanych z dochodów ze sklepu tytoniowego.

publikacje

Wróć do listy

Udział w pracy narodowej i społecznej Emilii z Hoffmeisterów Daszewskiej, b. członkini Ligi Kobiet w Kielcach

Emilia Daszewska z d. Hoffmeister, żona doktora Jana Daszewskiego, opisała swoją pracę społeczną, którą rozpoczęła w 1905 r. Pomagała materialnie i moralnie więźniom politycznym. Była członkinią Czytelni Naukowej (później przemianowanej na Bibliotekę Publiczną), założonej przez jej męża. Jako członkini Kultury Polskiej wspierała Kursy dla Analfabetów Dorosłych. Po wybuchu wojny w 1914 r. i wkroczeniu Strzelców do Kielc wspierała ich jak mogła: mieszkaniem, żywnością, odzieżą itp.

Strony