publikacje

Wróć do listy

Dziennik 1940

Dziennik 1940 opisuje transport grupy lwowiaków w głąb Rosji w kwietniu 1940 r. oraz kilka miesięcy spędzonych przez autorkę wraz z rodzicami w Kazachstanie. Autorka wyraża niepewność co do dalszego losu: „Tydzień już nas wiozą. Dokąd – nie wiadomo”(wpis z 20 kwietnia 1940 r.), opisuje złe warunki w wagonie. Autorka zapisuje swoje wrażenia o Rosji: „Przytłaczają człowieka te przestrzenie bezgranicznie szerokie i bezgranicznie smutne.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik nauczycielki z Chyrowa

Pamiętnik z lat 1940–1944 zesłanej do Kazachstanu nauczycielki. Dokument jest lakonicznym zapisem obejmującym okres wysiedlenia autorki. Wspomnienia rozpoczynają się w dniu aresztowania i wywózki z rodzinnego Chyrowa, 13 kwietnia 1940 r. Autorka przed wojną była nauczycielką w żeńskiej szkole (po wybuchu wojny i utworzeniu szkoły polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej razem z siostrą brata uczyła w szkole polskiej), właścicielką willi jednorodzinnej. Miała trójkę dzieci: syna i dwie córki. Syn uczył się w gimnazjum w Bąkowicach, starsza córka była uczennicą trzeciej klasy gimnazjum u pp.

publikacje

Wróć do listy

Do mojej najdroższej rodziny. Pamiętniki z lat 1943–44

Odpis listu (właściwie nieregularnego dziennika) pisanego przez Janinę Pac-Pomarnacką do rodziny (najpewniej do siostry Zofii i jej dwóch córek, Janiny i Krystyny), zawierający opis okoliczności zsyłki do Kazachstanu (do tego momentu autorka wraca w notatce z 11 czerwca 1944 r., opisując przejazd przez wileńską ulicę Świętej Anny) i warunków życia w tamtejszym kołchozie. Oryginał miał zostać dostarczony do rodziny Pac-Pomarnackiej przez pielęgniarkę i kucharkę z Wołkowyska, pracujące w szpitalu, do którego trafiła autorka w kwietniu 1944 r.

publikacje

Wróć do listy

Lwowianka, wspomnienia z lat II wojny światowej

Wspomnienia powstały w lipcu 1985 r. na życzenie córki autorki, Krystyny. Dużą część stanowią odpisy listów Chutkowskiej-Jasińskiej i jej męża, pisanych z zesłania do rodziny i przechowanych przez ojca autorki, w pamiętniku przetykanych odautorskimi komentarzami, wyjaśniającymi sytuację zesłańców (sama autorka wyznaje, że nie mogła w listach zdobyć się na całkowitą szczerość). Z treści odpisanych listów wynika, że autorka nosiła się z zamiarem prowadzenia dziennika dla rodziny, prawdopodobnie sama otrzymywała taki dzienniczek od rodziny.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Kazachstanu Haliny Nowickiej

Halina Nowicka wspomina deportację ze wsi Bogusze, pow. Grajewo, do Kazachstanu w dniu 13 kwietnia 1940 r. Miała szesnaście lat, była sama, jej matka zmarła w październiku 1939 r., ojciec, jako policjant, został aresztowany przez NKWD w grudniu tego samego roku. Wywieziono ją do sowchozu Kajmaszyński, farma nr 5, obw. pawłodarski, rej. irtyszewski. Podróż trwała ok. trzech tygodni, w wagonach bydlęcych. Dokuczały im zimno, głód i brud. Na miejscu od razu zostali zmuszeni do ciężkiej pracy. Halina wykonywała prace polowe: oranie, sianie zboża, koszenie trawy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Antoniny Musiał

Autorka opowiada o swoim pobycie w Kazachstanie w czasie II wojny światowej.

publikacje

Wróć do listy

List Wandy Mojżysz do Archiwum Wschodniego

Wanda Mojżysz opowiada o swoich doświadczeniach zesłania do Kazachstanu, gdzie znalazła się w 1940 r. razem z matką i jedenastoletnią siostrą. Wspomina, jak w 1943 r. w miejscowości Szubar-Kudak, gdzie wówczas mieszkały, panowała epidemia tyfusu. Jej matka zachorowała i trzeba ją było odwieźć do szpitala. Obie z siostrą poszły wtedy na służbę do rosyjskiej rodziny. Po miesiącu matka wróciła do domu, ale niedługo znowu zachorowała. Wtedy i siostra zapadła na tyfus. Czternastoletnia wówczas Wanda musiała zaopiekować się obiema.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Jadwigi Matejko-Kołodziej

Autorka opisuje pobyt na zesłaniu. Na początku maja 1940 r. znalazła się kołchozie w obwodzie kustanajskim (dziesiejszy Kazachstan), rejon Pieszkówka. Od razu wszystkich zagoniono do ciężkiej pracy w polu. Kołchoz składał się z pięciu brygad. Cztery z nich uprawiały tylko zboże, a teren piątej znajdował się nad potokiem i tam sadzono kapustę i arbuzy. W tej brygadzie pracowały Jadwiga oraz Maryla Sobczuk i Janka Urbaniak. Dziewczęta pracowały na traktorze po 12, a nawet po 24 godziny na dobę.

publikacje

Wróć do listy

List Kamili Zajączkowskiej-Ułanek do redakcji audycji „Dawniej niż wczoraj”

List przesłany do redakcji programu Dawniej niż wczoraj, realizowanego we współpracy z Archiwum Wschodnim. Jego autorką była Kamila Zajączkowska-Ułanek. W liście wyraziła wsparcie i wdzięczność za opowiedzenie o losach Polaków na Wschodzie. Autorka odnajduje swoje doświadczenia w zasłyszanych historiach, bo sama spędziła dzieciństwo w Kazachstanie. Do listu dołączyła fragment swoich wspomnień z pobytu w tym kraju.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia repatriantów z Kresów Wschodnich

Kamila Zajączkowska-Ułanek wspomina pobyt w Kazachstanie na zesłaniu. Została wywieziona z matką i braćmi w dniu 13 kwietnia 1940 r., ponieważ uznano ich za kułaków. Autorka skupia się na prześladowaniach NKWD za odmowę przyjęcia obywatelstwa radzieckiego. Wyjaśnia, że wkrótce po przybyciu do kołchozu wydano im dokument stwierdzający obywatelstwo radzieckie. Potem, po podpisaniu umowy pomiędzy Sikorskim i Stalinem, zmienili im dokument i wpisali obywatelstwo polskie. Wtedy wstąpiła w nich nadzieja, że może wrócą do Polski.

Strony