publikacje

Wróć do listy

Utracenie mojego Raju

Wspomnienia Ireny Kacperek ukazują historię przesiedleń na przykładzie losów bohaterki – będącej wówczas dzieckiem – i jej rodziny. Autorka rozpoczyna od opisu rodzinnej wsi o nazwie Raj (obecnie Ukraina), w której przed wojną spokojne i zgodne życie wiedli mieszkańcy wielu narodowości i wyznań – Żydzi, Polacy, Ukraińcy. Kacperek opisała, jak wybuch wojny i kolejne okupacje zmieniły ich losy: zaczęły się prześladowania ludności polskiej, żydowskiej i ukraińskiej, wywózki, aresztowania. Potem zniknęli rajscy Żydzi – wywiezieni do obozów lub zamordowani – a pomiędzy Polakami i Ukraińcami nasilały się konflikty etniczne. Wzrastało zagrożenie ze strony band nacjonalistów ukraińskich, więc kiedy skończyła się wojna, skończył się także Raj Kacperek. Polska była już gdzie indziej, więc wyjazd stał się koniecznością. W 1946 r. autorka wyruszyła w przesiedleńczą podróż na tzw. Ziemie Odzyskane – opisała m.in.: panującą wśród wysiedlanych atmosferę lęku przed nieznanym, warunki transportu i długą, momentami niezwykle dramatyczną podróż, podczas której przesiedleńcy raz po raz doświadczali beznadziei, pozostawieni na pastwę losu i chaotycznej organizacji transportu (bywało, że pociąg podczas postoju niespodziewanie ruszał, rozdzielając dzieci i rodziców; dopiero po czasie – dla dziecka zawsze traumatycznie długim – rodzinom udawało się spotkać). Osiedlenie i koniec podróży nie oznaczały dla przesiedleńców początku stabilizacji. Na miejscu bliscy autorki zamieszkali razem z Niemcami, co powodowało, że żadna z rodzin nie czuła się u siebie. Kacperek podkreśliła, że choć po wysiedleniu niemieckich „współlokatorów” wieś znacząco podupadła gospodarczo, nikt się tym nie przejmował, bo ludzie chcieli zając się swoimi sprawami i zacząć normalne życie. Dla autorki wojna skończyła się w momencie, gdy wykąpana i nakarmiona znalazła się w nowym domu: „Nic mnie nie martwi ani obchodzi. Jestem znowu dzieckiem. Mam trzynaście lat i trzy miesiące. Jest 6 maj 1946 rok”.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Wrocław
Opis fizyczny: 
k. luź. 28–39 ; 31 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Katalog rękopisów zinwentaryzowanych. Możliwość otrzymania oryginału do wglądu w celach badawczych po złożeniu pisma rekomendującego z uczelni/projektu badawczego etc.
Data powstania: 
1992
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
18932/II
Tytuł kolekcji: 
Pamiętniki „repatriantów” z Kresów Wschodnich na Ziemie Zachodnie. Pokłosie konkursu ogłoszonego przez Fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego w 1992 r.
Uwagi: 
Rękopis o charakterze czystopisu, drobne poprawki (długopis, czarny i niebieski tusz). Przekreślona foliacja autorki – ołówkiem w prawym górnym rogu foliacja ZNiO. Zapis jednostronny. Załączona kserokopia świadectwa szkolnego. Praca nadesłana na konkurs organizowany przez fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego w 1992 r.; praca nagrodzona.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
II wojna światowa, warunki podczas transportów przesiedleńczych, losy wysiedlanej ludności, realia życia po osiedleniu, ludność niemiecka na tzw. Ziemiach Odzyskanych
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1939 do 1946
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia