pamiętniki

Wróć do listy

Łęgiewicz-Miszkiewicz Krystyna, [Wspomnienia]

Wspomnienia spisane przez Krystynę Łęgiewicz zawierają trzy teksty: "Mój Ojciec", "Spojrzenie wstecz" i "Exodus po klęsce Powstania Warszawskiego".

Dwa pierwsze ukazują sytuację jej rodziny przed I wojną światową - najpierw dobre warunki życia, duże mieszkanie na Wilczej, przyjęcia dla krewnych i znajomych (m.in. Henryk Kawalski - śpiewak, aktor), w ich salonie muzykowano, rodzice często wychodzili do teatru, operetki czy restauracji - później komplikacje spraw materialnych, co spowodowało przeniesienie się Łęgiewiczów do Moskwy, dobrze wspominane przez autorkę (dostatnie życie, dobrze zaopatrzone sklepy) mimo, że przeżyła tam początek I wojny światowej i rewolucję październikową, której wybuch przyśpiesza decyzję o powrocie do Warszawy.

Pamiętnikarka relacjonuje powrót do kraju w 1918 [ojciec klęka na polskiej ziemi i całuje ją - KŁ-M porównuje to do zachowania Jana Pawła II] i sytuację materialną rodziny, która zdecydowanie pogorszyła się, ponieważ starzejący się ojciec nie znalazł równie dobrze płatnej pracy. Wspomina, że pracę podejmują wszystkie siostry, które do 1941 [ Krystyna wychodzi za mąż] prowadzą wspólne gospodarstwo; rodzeństwo często się spotyka na obiadach niedzielnych organizowanych przez Zofię. Historia Łęgowiczów jest przedstawiona do 1980 - do śmierci Zofii. 

Kreśli portrety członków rodziny, przede wszystkim ojca, który z ducha był artystą - studiował w klasie rysunku i malarstwa Wojciecha Gersona w Szkole Sztuk Pięknych im. Matejki, interesował się literaturą i poezją – podczas spotkań towarzyskich recytował wiersze;  był twórcą i projektantem kaplicy na Cmentarzu Powązkowskim dla rodziny Gustawa Kamieńskiego, przez wiele lat pracował w ubezpieczeniach zapewniając dostatek dużej rodzinie (9 dzieci, ciotka autorki; często goszczeni krewni). Prezentuje sylwetki sióstr Zofii "Lali"[ najstarszej z dziewcząt, utalentowanej muzycznie, obdarzonej słuchem absolutnym, która nie mogła rozwijać swojego talentu, bo rodzice sprzedali pianino, aby wykupić od wojska Antoniego; "Spojrzenie wstecz" jest przede wszystkim o niej] i Danuty oraz braci: Antoniego, Janusza, Zdzisława i Stefana. Pisze o ich szkołach, miejscach pracy, rodzinach oraz losach po II wojnie światowej. Wspomina także stryja Wacława, piszącego wiersze, często poświęcone członkom rodziny, który zdaniem autorki roztrwonił swój talent.

Charakteryzuje stosunki w rodzinie: między rodzicami a dziećmi panował dystans, którego się nie przekraczało; na powitanie, po posiłkach czy na dobranoc całowało się rodziców w rękę; w pokoju stołowym był stół dla mniejszych dzieci, aby nie przeszkadzały starszym "Ojciec wytwarzał atmosferę godności", która wymagała zachowania dystansu wobec jego autorytetu (słowa "ojciec", "matka", "rodzice" są pisane z dużej litery). Mimo to maluje obraz szczęśliwej rodziny, kochającego ojca (mimo dystansu), który opiekował się dziećmi, zwłaszcza słabszymi.

Pamiętnikarka opisuje kształcenie 3 sióstr: pensja francuska w Moskwie, szkoła Jakubowskiej, także po powrocie z Moskwy. Zofia chodziła do "Platerówny" [trudno powiedzieć, czy ukończyła tę szkołę], później - na kursy handlowe p. Raczkowskiej. [brak kompletnej informacji o wykształceniu autorki, która prawdopodobnie chodziła do gimnazjum, ale tego nie odnotowała]. Są też informacje o wykształceniu, jakie otrzymali bracia autorki.

Ważnym wątkiem są choroby, z którymi autorka styka się wcześniej: starsza siostra nosi gorset ortopedyczny, chodzi na wyczerpującą gimnastykę, cierpi bóle głowy, młodsza siostra wyszła z ciężkiej gruźlicy. W 1930 ojciec umiera na cukrzycę - według autorki był niewłaściwie leczony przez dr. Grotta; [w domu pojawiają się 4 kobiety w czerni] po dwóch latach  matka umiera - na zawał. Autorka jest przekonana, że choroby, z którymi zmagają się jej bliscy po II wojnie światowej są spowodowane złymi warunkami mieszkaniowymi w nowym" tandetnym" budownictwie. Ukazuje swoje emocje po śmierci Zofii i próbę zmierzenia się z zagadką życia i śmierci.

Exodus jest poświęcony cywilom, którzy przetrwali 63 dni piekła i utracili bezpowrotnie swój świat. Autorka przypomina ich ofiarne zachowanie, kiedy próbowali ratować palące się domy i gasić pożary. Nadmienia o grabieżach i rabunkach dóbr, które przetrwały powstanie. Relacjonuje losy sióstr po wyjściu z Warszawy: wyjazd do Częstochowy, później Krakowa; zaznacza, że straciły wszystko. 

Bardzo silne emocje w języku pamiętnikarki pojawiającą się w chwilach, kiedy opisuje cierpienie członków rodziny, ich choroby, kiedy zarzuca sobie, że nie poświęciła im dość uwagi oraz w tekście o powstaniu.

Autorka bardzo mało uwagi poświęca swojej matce, nie wymienia nawet jej imienia.

 

 

 

 

Sygnatura: 
akc. 13919
Główne tematy: 
1. Rodzina patriarchalna pod koniec XIX wieku i na początku XX. 2. Historia rodziny Łęgiewiczów 3.Doświadczenie choroby 4. Doświadczenie śmierci. 5. Praca kobiet. 6. Pauperyzacja rodziny. 7. Powstanie warszawskie