Związek Dobroczynności Patriotycznej Warszawianek

Związek Dobroczynności Patriotycznej Warszawianek to pierwsza na ziemiach polskich organizacja kobieca o charakterze charytatywno-patriotycznym. Został założony z inicjatywy grupy kobiet zaangażowanych w działalność społeczną, w miesiąc po wybuchu powstania listopadowego (29  grudnia 1830 roku) w Warszawie. Przewodniczącą organizacji (naczelną opiekunką) została Klementyna Hoffmanowa z Tańskich. Statut organizacji podpisało pięć założycielek (opiekunek): Klementyna Hoffmanowa, Katarzyna Sowińska, Anna Suchodolska, Aleksandra Tarczewska, Amelia Wulfers. Obok członkiń założycielek szczególnie zasłużyły się dla Związku: Benigna Małachowska, Barbara Mile, Balbina Turska, Antonina Ośmiałowska, Józefa Ostrowska, Julia Muchnowska, Józefa Ragoczy, Ewa Łabędzka, Aleksandra Orsetti, Klaudyna Potocka, Emilia Szczaniecka. W sumie organizacja liczyła ok. 400 kobiet (J.E. Dąbrowska). Był on wzorowany na analogicznych stowarzyszeniach kobiecych, jakie powstawały w Prusach w okresie wojen napoleońskich. Zaważyły tu niewątpliwie ścisłe związki K. Sowińskiej z Niemcami (J. Tazbir). Organizacja stawiała sobie za cele: zaktywizowanie kobiet do pracy charytatywnej, organizowanie zbiórek na wyposażenie ochotników powstańczych, pielęgnowanie rannych, opiekę nad rodzinami poległych. Utrzymywała ścisłą współpracę z Komitetem Opieki senatora Franciszka Nakwaskiego oraz Warszawskim Towarzystwem Dobroczynności. Źródłem dochodów Związku były składki członkiń, wykonywane przez nie prace ręczne, organizowane loterie fantowe oraz datki od osób spoza organizacji (D. Ciepieńko-Zielińska). W okresie od stycznia do października 1831 zebrano łącznie ok. 40 000 zł. w gotówce oraz dwukrotność tej kwoty w postaci darów rzeczowych (A. Kraushar). Wysokość przekazywanych zasiłków miesięcznych rodzinom powstańców wynosiła od 10 do 15 zł. Pomocą objęta była nie tylko Warszawa, ale także inne regiony np. Kielecczyzna (J.E. Dąbrowska). Rozpoczęcie walk i napływ rannych do Warszawy spowodował, iż podstawowym celem organizacji stała się opieka nad powstańcami w lazaretach. Nie zarzucono jednak innych form działalności, a jedynie ściślej rozdzielono zadania .

W październiku 1831 roku nastąpiła zmiana na stanowisku przewodniczącej Związku. Klementyna Hoffmanowa wyjechała do Drezna, a na jej miejsce powołano Katarzynę Sowińską. Na cotygodniowe spotkania Związku nowa przewodnicząca przeznaczyła swoje mieszkanie na Krakowskim Przedmieściu. Po upadku powstania działalność organizacji była kontynuowana w formie półjawnej. Nadal gromadzono środki w celu wspierania rannych opuszczających szpitale oraz rodzin poległych, zbierano i przekazywano potrzebującym odzież i obuwie. Jednak represje po powstaniu nie ominęły także Związku, który we wrześniu 1832 roku musiał zakończyć swoją działalność (A. Kraushar).