Sulamitka. Rzecz o poezji i o wierszu to najwyraźniej nieukończony dramat, mający się składać z dwóch części (pierwsza: Prolog oraz druga – W spółce ze Słowikiem). Prolog otwiera scena w pracowni wersologa, w tym przypadku niemalże bez pseudonimów – bohaterką jest „Maria Dłuska” (w jednym z dwóch przekazów maszynopisowych nazwisko odręcznie skreślone) – którą nawiedza duch Kazimierza Brodzińskiego.
Jest to podzielona na oddzielnie zatytułowane części relacja ze spotkań badaczki z poetą we Włoszech w drugiej połowie lat 60. Na owe wspomnienia składają się różne gatunki mowy od anegdot, przez ogólne refleksje, aż po opis (wraz z rysunkiem) mieszkania Wierzyńskich w Rzymie. Autorka na w pierwszych zdaniach tłumaczy tę różnorodność: „Jeżeli uda mi się coś napisać, to nie będzie opowieść ciągła, to będą strzępki”.
Maria Dłuska opisuje historię swojej znajomości z Kazimierzem Wierzyńskim, przytaczając fragmenty korespondencji, którą z nim prowadziła. Wspomnienia zaczyna od 1919 r., kiedy jako studentka pierwszego roku polonistyki zachwyciła się tomem Wiosna i wino. W następnych dekadach o Wierzyńskim zapomniała, poświęcając się pracy naukowej. Wróciła do jego twórczości dopiero w 1962 r., kiedy Zbigniew Siatkowski podarował jej przywieziony ze stypendium w Stanów Zjednoczonych zbiór Tkanka ziemi, wyprosiwszy u autora dedykację dla niej.
Od październiku 1911 r. Żółtowscy przebywali w Krakowie, gdzie Adam wykładał historię filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Janina mimo początkowych niewielkich nieporozumień czuła się szczęśliwa w małżeństwie. Opisywała zalety swojego męża, który imponował jej charakterem i inteligencją: „Jeszcze, zawsze, ciągle więcej podziwiam Adama. Trudno znaleźć człowieka, który by żył bardziej w prawdzie, który by głębiej i prościej brał się do każdej rzeczy, który by siebie mniej narzucał. Chwilami o jego wartości omalże zapominam, taki prosty jest i niezarozumiały […].
Autorka na początku dziennika opisała pobyt w Leonpolu, w pałacu Łopacińskich. Dużo miejsca poświęciła rodzinom inflanckim, m.in. Gustawowi i Marii Broel-Platerom z Krasławia. Wspomniała, że Euzebiusz Łopacinski nie darzył ich sympatią ze względu na polityczne animozje: „Była między nimi jakaś walka o mandat do Rady Państwowej, a jeden drugiemu zarzucał przekonania polityczne […]. Dla mnie p. Gustaw bardzo miły – ma postać rasową i ciekawą, on to żonę wykształcił, a sam doskonale i rozumnie rozmawia o sztuce oraz o Hiszpanii […]. Jak później się dowiedziałam, że Platerowie na p.
Dziennik prowadzony od lutego do sierpnia 1908 r. W lutym autorka wyjechała z matką na wycieczkę do Włoch. Zatrzymały się po drodze w Warszawie, gdzie spotkały się z rodziną, a potem na kilka dni w Krakowie. Diarystka podczas podróży do Włoch opisała oglądane z okna pociągu górskie krajobrazy Alp. Kobiety najpierw odwiedziły Florencję, gdzie zwiedzały muzea, klasztory, spotykały się też z Gieczewiczami. Florencja kojarzyła się Janinie ze zmarłą ciotką „Isią" (Jadwigą Lubańską): „Na każdym kroku we Florencji staje mi przed oczami duch Cioci Isi.
W dzienniku znajdują się zapiski z podróży Janiny Puttkamerówny (później zamężnej Żółtowskiej), które odbywała w 1907 r. do Krakowa i 1908 r. do Włoch. W lutym i marcu 1907 r. przebywała z matką (Zofią z Kieniewiczów Puttkamerową) oraz z ciotką w Krakowie. Zwiedzały zabytkowe kościoły oraz Wieliczkę. Odbywały liczne wizyty towarzyskie i przyjmowały wielu gości. Rodzina utrzymywała kontakty m.in. z Kossakami, Radziwiłłami, Zamoyskimi, Tarnowskimi, Gostkowskimi, Czetwertyńskimi, Ledóchowskimi, Ponińskimi, Potockimi, Drohojowskimi. Autorka poza tym spędzała czas, ucząc się w domu (m.in.
Eliza przesyła opłatek. Jej syn Władysław dostał krwotoku. Zygmunt (syn) przebywa w Rzymie, przybył tam też Adam Branicki. „Janicki uszczęśliwony, lata po ruinach”. Marylka (tj. Maria) zdrowa. O Wandzie Borowskiej pisze: „dobra panna, ale raczej Marylka” – dalsza część usunięta, prawdopodobnie w tym miejscu był znaczek. Z wygnania wrócił Stanisław Zamoyski.
Dziennik ten, stanowiący trzecią część notatek Ewy Szumańskiej z podróży po Włoszech w 1981 r., rozpoczyna się 9 lipca, wraz z wyjazdem do Rzymu. Autorka, która w poprzednich tygodniach zjeździła całe południowe Włochy, w ostatnich dniach podróży powraca do swojego ukochanego miasta, po raz kolejny zachwyca się jego architekturą. Dostrzega jednak przy tym swego rodzaju napięcie i wyraźne zmiany zachodzące we włoskim społeczeństwie.
Dziennik otwiera informacja o początku podróży z Polski do Włoch, w którą autorka udała się samolotem. W jej zapiskach wyraźnie daje się odczuć napięcie, które panowało w kraju na kilka miesięcy przed wybuchem stanu wojennego. Szumańska obawia się reakcji władz i zablokowania jej wyjazdu: „[na lotnisku] cichy strach że [odlot] jeszcze odwołają” (k. 2r). Obawy autorki okazują się jednak nieuzasadnione.