publikacje

Wróć do listy

Dziennik wojenny, t. 2

Znaczną część drugiego tomu dziennika wojennego Amelii Łączyńskiej wypełniają opisy jej starań o uzyskanie zgody „komisji niemieckiej” na przesiedlenie na zachodnią stronę granicy niemiecko-sowieckiej. Opisy kilkunastu tysięcy ludzi cisnących się do budynku, w którym nie przyjmowano więcej niż kilkudziesięciu osób dziennie, rzucają nowe światło na udręki Polaków starających się wydostać ze Związku Radzieckiego.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik nauczycielki z Chyrowa

Pamiętnik z lat 1940–1944 zesłanej do Kazachstanu nauczycielki. Dokument jest lakonicznym zapisem obejmującym okres wysiedlenia autorki. Wspomnienia rozpoczynają się w dniu aresztowania i wywózki z rodzinnego Chyrowa, 13 kwietnia 1940 r. Autorka przed wojną była nauczycielką w żeńskiej szkole (po wybuchu wojny i utworzeniu szkoły polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej razem z siostrą brata uczyła w szkole polskiej), właścicielką willi jednorodzinnej. Miała trójkę dzieci: syna i dwie córki. Syn uczył się w gimnazjum w Bąkowicach, starsza córka była uczennicą trzeciej klasy gimnazjum u pp.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia pedagoga z pracy w latach 1946 do dziś

Stefania Stipal we wspomnieniach opisała swoją aktywność zawodową i pracę w harcerstwie, koncentrując się przede wszystkim na latach powojennych spędzonych w Sopocie, gdzie osiadła na stałe w 1946 r. Krótkie wzmianki dotyczą jednak również okresu wojennego, przedwojennego oraz rocznego pobytu w Przemyślu przed przeprowadzką na Wybrzeże. Autorka opisała ścieżkę swojego rozwoju zawodowego jako pedagożki: miejsca pracy, pełnione funkcje i stanowiska oraz liczne działania poświęcone harcerstwu (inicjatywy i działalność na rzecz rozwoju ruchu – kursy, szkolenia itp.).

publikacje

Wróć do listy

Ukrycie

Relacja bez daty, prawdopodobnie powstała pod koniec 1945 roku. Obejmuje wydarzenia z okresu od 1939 do 1944 roku.

Tytuł nieuwzględniony w inwentarzu archiwalnym "Ukrycie".

Autorka zanotowała, że po wejściu wojsk niemieckich do Grodziska, jej rodzina (matka, dwie siostry, dziadek i babcia) postanowiła uciekać na wschód. Oddawszy część rzeczy pod opiekę polskiej sąsiadce i zabrawszy tylko te cenne, przekroczyli San. Dotarli do Przemyśla, gdzie przebywali rok, następnie przenieśli się do Brzeżan, gdzie także przebywali około roku.

publikacje

Wróć do listy

11 lat życia zaprogramowanych przez Związek Sowiecki i PRL w 4-ch rozdziałach. Wspomnienia z lat 1945–1955

Wspomnienia z lat 1945–1955 autorka podzieliła na cztery części i każdą z nich opisała w osobnych rozdziałach. Pierwsza część – Więzienie – rozpoczyna się od momentu zajęcia Lwowa przez wojska radzieckie i aresztowania autorki, obejmuje też czas jej internowania. Kolejny rozdział Haydenberg poświęciła ponaddwuletniemu okresowi spędzonemu na zesłaniu. Relacjonuje m.in. warunki egzystencji i pracy w obozach, do których trafiła. Zapiski dotyczą także współwięźniów i współwięźniarek – Polaków i Niemców – oraz funkcjonariuszy obozu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Renaty Trau

Relacja z 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1945 roku.

Tekst otwiera wyjaśnienie spisującego dotyczące tematu relacji. Zanotował on, że Autorka w chwili sporządzenia relacji miała jedenaście lat, a dokument stanowi przykład przeżyć dzieci zamkniętych w gettach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Stefanii Hirsch

Relacja pochodzi z 1945 roku, dotyczy okresu od 1942 do 1944 roku.

Na dokumencie nagłówek "protokół", miejsce na informacje o osobie składającej zeznania niewypełnione.

Tekst otwierają informacje dotyczące ostatnich pozostałych w przemyskim getcie Żydów. Wedle słów Autorki 2 lutego 1944 roku wywieziono z niego do obozu w Stalowej Woli ostatnich pięćdziesięciu mężczyzn, zaś dziesięć dni później do obozu w Płaszowie odesłano kobiety.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Mass

Anna Mass przebywała w getcie przemyskim i pracowała w ochronce dla dzieci, do której przylegał ośrodek opiekuńczy dla starców (dawne koszary przy ul. Czackiego). W sierocińcu znajdowało się ok. trzystu dzieci i niemowląt. W sąsiednim domu dla starców przebywało ok. czterdziestu osób. W sierpniu 1942 r., po pierwszej akcji likwidacyjnej w getcie, liczba nieletnich podopiecznych wzrosła do ponad czterystu.

publikacje

Wróć do listy

Praca kobiet w walce o Niepodległość w Przemyślu

Helena Stieberowa, jako jedna z czołowych działaczek organizacji kobiecych w Przemyślu, opisała pracę kobiet w walce o niepodległość. W Przemyślu w 1909 r. powstał Związek Polek z Wincentą Tarnawską na czele. Organizacja ta pomagała powstańcom z 1863 r., prowadziła pracę oświatową, a także, jako pierwsza, zaczęła gromadzić fundusze na walkę o niepodległość. W 1912 r. przyjechał do Przemyśla Walery Sławek i zaprosił Tarnawską do współpracy w zbieraniu składek na polski skarb wojskowy. Praca początkowo przebiegała wśród szykan i kpin rodaków. W 1913 r.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad z osobą, która ukrywała się bez żadnych dokumentów

Relacja dotyczy okresu 1942-1945, powstała w Sosnowcu 10 V 1945.