Impulsem do spisania wspomnień stała się dla autorki lektura pamiętników jej słynnego krewnego, Melchiora Wańkowicza. Nie chcąc, aby subiektywny i – w jej odczuciu – zniekształcony obraz wschodnich rubieży Polski zaprezentowany przez Wańkowicza był jedynym znanym wspomnieniem o Kresach, postanowiła napisać własny pamiętnik, prezentujący ówczesną rzeczywistość w bardziej – jej zdaniem – obiektywny sposób.
Podobnie jak wcześniejsze zeszyty Heleny Szymanowskiej-Malewskiej z pobytu w Petersburgu, również ten stanowi świadectwo rozległych kontaktów towarzyskich jej rodziny. Pod koniec 1829 r. autorka miała zatem okazję poznać m.in. Humboldta i Puszkina – w szczególności ten pierwszy wywarł na niej duże wrażenie, pozytywnie wypowiadając się o twórczości Adama Mickiewicza: „Wieczór pojechałyśmy do P. Bagrejeff gdzie mnie Mama prezentowała Aleksandrowi Humboltowi. Był tam także A. Puszkin. Humboldt mówił dużo o swoim wojażu do Syberii i o Mickiewiczu którego bardzo chwalił” (k. 96r).
Dziennik powstał w czasie pobytu autorki w Petersburgu, stanowi świadectwo rozlicznych kontaktów towarzyskich jej matki. Pierwsze karty zeszytu ograniczają się niemal wyłącznie do relacjonowania kolejnych spotkań i wizyt licznych gości, którzy bywali w domu pań Szymanowskich. Większość opisów ma charakter lakoniczny, ogranicza się niemal wyłącznie do nazwisk uczestników spotkań, wśród niektórych wpisów pojawia się jednak także rys ówczesnego życia kulturalno-towarzyskiego rosyjskiej metropolii: „Wrociwszy od X. Galitzyn zastałyśmy wielki kostiumowy koncert. P.
Dziennik powstał w trakcie podróży z Moskwy do Petersburga, którą siedemnastoletnia podówczas Helena Szymanowska odbyła wraz z matką i siostrą w 1828 r. Pobyt w Petersburgu jest dla młodej autorki męczący, przytłacza ją atmosfera metropolii: „Niema dla mnie większej przyiemnosci iak nigdzie niebywać, iak wszystko mnie w Moskwie wszystko bawiło tak mnie tu wszystko nudzi” (k. 4v). W wielu wpisach wyraźnie przebija tęsknota diarystki za stolicą rosyjskiego imperium – „Za każdą razą co iest u nas kilku Polaków przypominaią mnie się wieczory u Najdroższej Pani Zaleskiej w kochanej Moskwie.
Podobnie jak w przypadku wcześniejszych dzienników Heleny Malewskiej poświęconych jej dzieciom w pierwszych miesiącach ich życia, również ten zaczyna się od podania szczegółowej informacji na temat narodzin potomka: „Monio urodził się w Petersburgu z Niedzieli na Poniedziałek 20 Marca 1844. Podług Kalendarza Litewskiego” (k. 37r). Kolejne wpisy dotyczące Monia koncentrują się przede wszystkim na stanie zdrowia dziecka.
Dziennik rozpoczyna się od opisania okoliczności, w jakich na świat przyszedł syn autorki Józef. Helena Malewska-Szymanowska wspomina doświadczenie porodu z mieszaniną dumy, bólu i niedowierzania: „I do Maryni i do niego akuszerka już za późno przybyła, prócz Natalki nikt przy mnie nie był. Mój mąż nie chciał wierzyć kiedym go posłała obudzić i powiedzieć że już po wszystkiem. Chwała Panu Bogu od pierwszej chwili jeszczem się zdrowszą czułam niż po Adasiu i Maryni” (k. 22r.).
„Dziennik Maryni” to charakterystyczny przykład bardzo popularnego we Francji typu dzienniczków, w których matki zapisywały historie życia swoich dzieci. Pierwszy wpis zawiera dokładną data przyjścia na świat Maryni Malewskiej: „Marynia urodziła się w Petersburgu, podług kalendarza koronnego 7 grudnia, podług Litewskiego 25 listopada w dzień stej Katarzyny, w Niedzielę o wpół do szóstej z rana” (k. 4r).
Pisane po wielu latach, wspomnienia Jadwigi Gorzyckiej-Kronowej, chronologicznie najstarsze. Otwiera narrację tęsknota za dawnymi, lepszymi czasami, naznaczona traumą po II wojnie światowej: „Pamiętasz? To chyba nie było pięćdziesiąt lat temu, to było dawniej chyba, przed wiekami, kiedy to ludzie, jak się dziś wydaje, żyli na innej, jakby lepszej ziemi i jakby w innych wymiarach. Kiedy nawet nienawiść miała ludzki wymiar, nieprzerastający skali historycznej, i jakby jakiś brzeg.
Dziewiąty zeszyt dziennika Romualdy Baudouin de Courtenay. W nawiasie podana jest informacja, że z powodu zakazu przewożenia rękopisów przez finlandzką granicę autorka zostawiła niedokończony dziennik w domu i zaczęła pisać w nowym. Pierwszy wpis pochodzi z 7 czerwca z miejscowości Kangasala w Finlandii. Ostatni – z 16/28 września z Petersburga (daty podawane według kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego). Pismo czasami trudno czytelne, co autorka usprawiedliwia tym, że z powodu braku nafty i świec notuje po ciemku.
Czwarty zeszyt dziennika Romualdy Baudouin de Courtenay. Na okładce zapisano datę: „1908. Czerwiec etc. Käärdi” i ołówkiem: „Petersburg. Wyjazd do Paryża”. Pierwszy wpis pochodzi z 13/20 czerwca (daty zapisywane według kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego), kiedy to rodzina Baudouinów przebywała na wakacjach w Estonii.