Jesienią 1914 r. Żółtowscy zmuszeni zostali do pozostania na Litwie w rodzinnym domu Janiny w Bolcienikach. Czas upływał spokojnie na rozmowach i zwykłych zajęciach. Żółtowska spotkała się m.in. z ciotką Lelą (Adelą Kieniewicz), ciocią Klosią (Klotyldą Potworowską), Dziunią (Jadwigą Łopacińską) i dawno niewidzianym kuzynem, Lukiem, Ludwikiem Chomińskim zafascynowanym polityką i gospodarką.

Dziennik obejmuje 1905 r. i początek 1906. Autorka dużo miejsca poświęciła opisom krajobrazów i otoczenia. Snuła rozważania na temat swoich przyszłych dzieł literackich. Pomiędzy krótkimi wpisami dotyczącymi bieżących wydarzeń zamieszczała fragmenty pisanej przez siebie powieści. Diarystka przyznała się do niedawnego przebudzenia silnych uczuć patriotycznych pod wpływem zamiłowania do historii, a także szczególnego zainteresowania kulturą antyczną i średniowieczną.