instytucje

Wróć do listy

Towarzystwo Czytelni Ludowych

Wariant nazwy: 
TCL

Organizacja oświatowa o charakterze ogólnopolskim. Została założona w Poznaniu w 1880 r., nawiązując swoją ideą do wcześniej istniejącego Towarzystwa Oświaty Ludowej. Głównym celem było przeciwdziałanie wzmożonej germanizacji w polskim życiu publicznym w zaborze pruskim. Fundamentalnym celem statutowym TCL było zakładanie bibliotek i czytelni publicznych z zamiarem kształtowania postaw patriotycznych i chrześcijańskich zasad moralnych w społeczeństwie polskim. W pierwszym zarządzie działali m.in. Henryk Berendes (prezes), Wiktor Czarnecki i Stanisław Jerzykowski (wiceprezesi). Z czasem ważnym celem stało się upowszechnianie i popularyzowanie wiedzy poprzez m. in. organizowanie regularnych odczytów.  U progu odzyskania niepodległości, po czterdziestu latach działalności TCL posiadało już ponad 1 600  bibliotek. Poza Wielkopolską TCL rozszerzyło swoją działalność, rozwijając sieć bibliotek na Górnym Śląsku oraz w Królestwie Polskim. Organem prasowym TCL był wychodzący od 1905 r. kwartalnik "Czytelnia Ludowa" przemianowany na "Przegląd Oświatowy". Po 1918 r. TCL objęło swym zasięgiem cały obszar kraju, wprowadzając dodatkowo system szkół wieczorowych z intencją walki z analfabetyzmem. Po zakończeniu II wojny światowej TCL nie wznowiło działalności i formalnie zostało rozwiązane w 1950 r.   

Bibliografia: Jakóbczyk, Witold: Towarzystwo Czytelni Ludowych: 1880–1939. W obronie narodowości. Poznań 1982; Wojciech Lipiński, Społeczny wehikuł czasu: w obronie polskiego języka -Towarzystwo Czytelni Ludowych, ngo.pl: Portal organizacji pozarządowych, 6 grudnia 2019 [dostęp 2022-02-06]