Orkan, Władysław

Pisarz, publicysta, działacz ludowy, popularyzator kultury ukraińskiej. Ukończył szkołę elementarną w Szczyrzycu i wbrew woli ojca (który widział jego przyszłość w pracy na roli), a dzięki poświęceniu i staraniom matki kontynuował naukę Gimnazjum św. Jacka w Krakowie (nigdy jednak nie przystąpił do egzaminu maturalnego). W czasie nauki uczęszczał na zebrania tajnych organizacji niepodległościowych i poczynił pierwsze próby literackie. W 1898 r. wydał debiutanckie Nowele opatrzone przedmową Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Orkan był związany ze światem artystycznym skupionym wokół krakowskiego „Życia”, jednak poza krótkimi podróżami zagranicznymi związał swoje życie z Gorcami. Był aktywnym członkiem Związku Podhalan, założycielem „Gazety Podhalańskiej”, angażował się w animację ruchu teatralnego wśród górali. Dał się również poznać jako działacz ruchu ludowego, ideowo związany z lewicą. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do  Legionów Polskich, co zaowocowało powstaniem reportażów Drogą czwartaków (1916). Twórczość literacka Orkana podejmowała tematy społeczne, odzwierciedlała także szacunek do kultury góralskiej, obrzędowości ludowej i gwary oraz fascynację pięknem otaczającej przyrody. Do najbardziej znanych utworów należą powieści: Komornicy (1900), W roztokach (1903), Pomór (1910), baśniowo-symboliczne Drzewiej (1912), Kostka Napieralski (1925) oraz poezje, zbiory nowel i dramaty: Skapany świat (1903), Franek Rakoczy (1908). Orkan był zaangażowany we współpracę z twórcamii ukraińskimi, zbierał ukraińskie pieśni ludowe, przekładał, recenzował i popularyzował twórczość literatów ukraińskich. Przyczynił się do wydania i opatrzył przedmowami: zbiór opowiadań ukraińskich Młoda Ukraina (1908) i Antologię współczesnych poetów ukraińskich (1910).