publikacje

Wróć do listy

Październikowy strajk w Jekaterynosławiu

Wspomnienia Akkerman dotyczą pierwszych strajków w Jekaterynosławiu (obecnie Dniepropietrowsk, Ukraina). Autorka miała wówczas około piętnastu lat, była robotnicą w pracowni szewskiej. Tam po raz pierwszy usłyszała słowo „strajk” – od nowego szewca, który przyjechał z Rostowa nad Donem. Pracownia szewska Akkerman była pierwszym strajkującym zakładem w Jekaterynosławiu. Wkrótce dołączyła do nich szwalnia Drezena, piekarnia Kozłowskiego i fabryka Briańska. Autorka zanotowała, że strajkujący osiągnęli częściowy sukces: niektóre z ich postulatów zostały uwzględnione przez właścicieli fabryki.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Akimowej ze strajku 1905 r.

Akimowa relacjonuje przebieg strajku w XXI fabryce – opowiada o tych, którzy wzięli udział w demonstracjach ulicznych przeciwko aresztowaniom robotników i działaczy partyjnych i społecznych. Relacjonuje egzekucje, przeprowadzane przez oddziały kozaków. Konni zapędzali demonstrantów do rzeki, tratowali ich i topili. Akimowa wspomina również o kobietach wyłapywanych z tłumu, nad którymi później znęcano się publicznie. Wspomnienia dotyczą wydarzeń w mieście Iwanowo (do 1932 r, Iwanowo-Wozniesieńsk, obw. iwanowski, Rosja), mają zwięzły, sprawozdawczy charakter.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Ob. Kowalczyk Edward…]

Relacja Marii Rutkowskiej-Mierzejewskiej o udziale Edwarda Kowalczyka, ps. „Edward” w Powstaniu Warszawskim.

Edward Kowalczyk, ur. 7.03.1911 r. był zatrudniony od 1.08.1944 r. do 4.10.1944 r. w Wojskowych Zakładach Wydawniczych jako kolporter prasy powstańczej. Ósmego dnia Powstania, w czasie przenoszenia prasy w rejonie pl. Grzybowskiego, został ranny w lewe udo. Po dwudniowym pobycie w powstańczym szpitalu polowym (przy ul Boduena 4) powrócił do swych obowiązków. Z powodu ponownego otworzenia się rany, był leczony przez sanitariat WZW do 4.10.1944 r.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [W Powstaniu Warszawskim…]

Autorka skrótowo opisuje swój udział w Powstaniu Warszawskim, podczas którego pełniła funkcję komendantki drużyny sanitarnej bojowej. Drużyna składała się z 26 dziewcząt (6 patroli). Brała udział w następujących akcjach:

  1. Osłona odwrotu powstańców z Woli (Akcja na Nodwache)
  2. Akcja na ul. Granicznej
  3. Kościół św. Krzyża
  4. Ul. Smolna
  5. Szpitalik na ul. Pięknej 3

publikacje

Wróć do listy

Relacja z mojej konspiracyjnej działalności

Jadwiga Stopczyk opisała swoją działalność w Tajnych Wojskowych Zakładach Wydawniczych, w których pracowała jako łączniczka od początku stycznia 1941 r. do końca powstania warszawskiego, tj. do 4 października 1944 r. Nie składała przysięgi i nie używała pseudonimu. Podlegała bezpośrednio sekretarce TWZW, Marii Mierzejewskiej, pseud. „Janka”. Była przydzielona do dyspozycji głównego elektryka, inżyniera Bronisława Pstrągowskiego, pseud. „Sebastian”, a podczas powstania warszawskiego do dowództwa Wojskowych Zakładów Wydawniczych.

publikacje

Wróć do listy

Ewa – Helena Górska – łączność

Autorka relacjonuje swoją działalność konspiracyjną w Tajnych Wojskowych Zakładach Wydawniczych, w których pracowała jako łączniczka, pod bezpośrednią komendą Jerzego Rutkowskiego ps. „Michał”.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o 1905 roku w Łodzi

W 1905 r. autorka przebywała w Łodzi, gdzie prowadziła darmową praktykę lekarską dla robotników fabrycznych. Ówczesna Łódź została pokrótce opisana jako ruchliwe i wielokulturowe miasto (dominowały w niej kultura polska, rosyjska i żydowska). W mieście przebywali też przedstawiciele różnych partii i ruchów politycznych. Organizowano liczne wiece i spotkania nadzorowane przez żandarmerię. Autorka wspomina, że na takie zebrania przyjeżdżali liczni mówcy z Warszawy. Śpiewano rewolucyjne pieśni (najczęściej Czerwony sztandar) i zbierano pieniądze na strajk kolejowy.

publikacje

Wróć do listy

1905 rok w Jekaterynodarze

Puganowa spisuje wspomnienia po dwudziestu latach. Podczas rewolucji 1905 r. miała niespełna czternaście lat i mieszkała w Krasnodarze (wówczas Jekaterynodar) – na terenie obw. kubańskiego. Do 1867 r. mieścił się tam zarząd Czarnomorskiego Wojska Kozackiego. Po rewolucji lutowej 1917 r. było to centrum monarchistycznego kozactwa i siedziba Rady Kubańskiej.

publikacje

Wróć do listy

List Ludwiki Haniderek do Janusza Przewłockiego

List do Janusza Przewłockiego w sprawie zesłania rodziny autorki na Syberię. Podaje ona nazwy miejscowości, w których przebywała z rodziną. Odsyła adresata do towarzysza ich losów, Stanisława Buszty. Podaje też inne dane członków jej rodziny wywiezionych na Syberię. Wszyscy z nich wrócili z zesłania, poza starszą siostrą Marią, ur. 1923 r. a zmarłą w 1941 r. na Syberii. Ojciec autorki zmarł w 1986 r., matka żyła w momencie pisania listu. Więcej szczegółów ma napisać jej siostra Janina. Na koniec autorka przyznaje, że ma problem z otrzymaniem uprawnień kombatanckich.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Danuty Preiss

We wrześniu 1939 r. został aresztowany autorki ojciec, kancelista w dyrekcji PKP. Od tamtej pory wszelki słuch o nim zaginął. Natomiast autorka wraz z matką i czworgiem rodzeństwa zostali wywiezieni do obozu ETK-27 w Kustanaju (Kazachska SRR, rejon Mendyga, wieś Dołbuszka). Nie wolno ich było zatrudnić. Rodzina przymierała głodem. Dzieci często żebrały. Danuta przez jakiś czas pracowała w kołchozie, potem w zakładzie reperacji traktorów.

Strony