publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Marii Stangel

Maria Stangel wspomina lata dzieciństwa w zamożnej rodzinie. Mieszkała w dużym domu z ogrodem. W 1924 r. wyjechała z Lwowa, co oznaczało dla niej traumatyczne rozstanie z ukochaną nianią. Zapiski dotyczące czasów szkolnych są obszerne. Mówią o gimnazjum najpierw w Katowicach, później Chorzowie, konflikcie z nauczycielką niemieckiego, o wakacyjnych wyjazdach w góry i nad morze. Diarystka opowiada o swojej fascynacji teatrem: „Gdy miałam jedenaście czy dwanaście lat  teatr był już częścią mego życia. Chodziłam po dwadzieścia razy na sztuki, na które pozwalała mi mama. W teatrze czułam się, jak u siebie w domu. […] [P]ostanowiłam, że cokolwiek by się miało stać, zostanę aktorką” (po obejrzeniu Stanisławy Wysockiej w Dziadach, s. 9).

Pisze też o swoich dziewczyńskich problemach z chłopcami i  młodymi mężczyznami. Martwi się, że nie ma tak szczupłych kostek jak koleżanki, zatem nie będzie dość atrakcyjna (s. 15). Nie może doczekać się oświadczyn Mieczysława: „Wiedziałam, czułam, że za chwilę mnie poprosi, bym została jego żoną. Ja czekałam na to. Tak chciałam mieć narzeczonego. Inne dziewczęta były już zaręczone” (s. 23). Spotkało ją rozczarowanie: chłopak wyznał jej miłość, ale dodał, że ma zobowiązania wobec innej kobiety. Relacjonuje dzieje kilku innych relacji z mężczyznami: Józefem, Kazimierzem N. (w przypadku którego także liczyła na oświadczyny), Henrykiem L. (autorka dzieli się swoimi wrażeniami, kiedy w sierpniu 1939 r. Henryk oświadcza się jej, a ona widzi przed sobą szczęśliwą przyszłość u jego boku). 

Autorka informuje o kontynuowaniu nauki po maturze (którą zdała w 1935 r.). W 1936 r. uczęszczała do Instytutu Francuskiego w Warszawie, ale była rozczarowana programem – jej zdaniem za mało było praktycznej nauki języka. Dodaje, że kolega zachęcił ją do studiów w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie, gdzie uczyła się m.in. księgowania, co było okropne. Sygnalizuje, że zrezygnowała z marzeń o aktorstwie, bo rodzice wyperswadowali jej ten zawód. Konstatuje, że wybór drogi życiowej nie jest łatwy. Przybliża okres wakacyjnych praktyk w Wiedniu w 1936 r., podczas których zajmowała się m.in. księgowaniem, każdą wolną chwilę spędzała na zwiedzaniu, a następnie napisała cykl reportaży (rozważała zostanie dziennikarzem). W sierpniu 1939 r. oddaje swojemu promotorowi pracę magisterską. Przedstawia także swoje losy podczas wojny: aresztowanie obojga rodziców, ich śmierć w obozie w Oświęcimiu, swoje  aresztowanie i pobyt na Montelupich w Krakowie (kiedy próbowała dowiedzieć się czegoś o swoich bliskich), śmierć narzeczonego oraz wyjście za mąż za swojego szefa (którego imienia nie podaje) z rozsądku i poczucia samotności.

Zapiski pokazują również doświadczenia pamiętnikarki z powstania warszawskiego (była wtedy w ciąży i myślała tylko o tym, aby uratować swoje dziecku) i kilku lat tułaczki po Europie, zanim w 1947 r. wróciła do Polski z mężem i dwójką dzieci. Po pobycie w Pruszkowie trafiła do Wiednia, gdzie odnalazła krewną, urodziła córeczkę Elżbietę i gdzie odnalazł ją mąż. Nie czuła się bezpiecznie z małym dzieckiem w bombardowanym mieście, najpierw wyjechała z rodziną do Ebensee, później do północnych Włoch, gdzie urodziła syna.

Na koniec odnotowuje, że zdecydowała się zmienić swoje życie: zakończyć niesatysfakcjonujące małżeństwo i zrealizować swoje marzenia – rozpocząć studia aktorskie.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Katowice-Ligota
Opis fizyczny: 
90 k. ; 30,5 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1958
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
akc.10564
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Papier pożółkły, tusz czarny, w niektórych miejscach wyblakły. Nadpisania, zmiana szyku wyrazów, pojedyncze literówki. Pamiętnik został napisany na konkurs „Kobiety i Życia” w 1958 r.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
poszukiwanie drogi życiowej u progu dojrzałości, wojna i okupacja, nieudane małżeństwo i rozwód
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1919 do 1958
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia