publikacje

Wróć do listy

Jan Brzeziński. Życie i praca

Tekst Marii Brzezińskiej jest próbą stworzenia biografii jej męża, Jana Brzezińskiego, artysty malarza i profesora warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Autorka koncentruje się na jego życiu i działalności pedagogicznej, wymienia pierwsze zlecenia komercyjne i sukcesy w międzynarodowych konkursach, a także opisuje artystyczne środowisko Warszawy. 

Brzezińska była nauczycielką i poświęciła sporo miejsca na omówienie sytuacji szkolnictwa w okresie międzywojennym. Wysoko ocenia programy i funkcjonowanie szkół w II Rzeczypospolitej, wymienia również ważne organizacje oświatowe i instytucje kształcące przyszłych nauczycieli: Polską Macierz Szkolną, Seminaria Nauczycielskie i Wyższe Kursy Nauczycielskie. 

Brzezińscy często wyjeżdżają do Bukowiny Tatrzańskiej, która jest miejscem odpoczynku i inspiracji dla Jana. Artysta kupił tam działkę i postawił drewnianą kaplicę, którą zaprojektował, aby upamiętnić sprowadzenie prochów Juliusza Słowackiego do Polski w 1927 r. Autorka napisała, że wspólnie z chorym mężem odwiedzili kaplicę w latach 60. i przygnębieni odnotowali zmiany, jakim uległa. Mieszkańcy pomalowali kaplicę farbą, ozdobili sztucznymi kwiatami i ukradli część elementów snycerskich. Choroba zmusiła Jana do przejścia na emeryturę i przeprowadzenia się do Szczawnicy. Maria opisuje ich ostatnią przejażdżkę po Warszawie, w trakcie której mąż opowiedział jej o wszystkich najważniejszych dla siebie miejscach i osobach, szczególnie o pedagogach i współpracownikach ze Szkoły Sztuk Pięknych. 

Czas okupacji hitlerowskiej przeżyli spokojnie, przeciwnie niż ich znajomi w Warszawie. Brzezińska napisała, że po kapitulacji Niemców i opuszczeniu przez nich Szczawnicy Polacy zniszczyli i ograbili budynki, natomiast w pobliskich Jaworkach grekokatolicy zabezpieczyli mienie i w stanie nienaruszonym przekazali przedstawicielom nowych władz. Autorka to naganne zachowanie Polaków przyjęła ze wstydem i rozczarowaniem. Wspomina także o grasujących w okolicy bandach, w skład których wchodzili miejscowi górale. Bandyci rabowali domy nauczycieli, lekarzy i właścicieli ziemskich, zabijając wielu ludzi. Można się domyślić, że grabieże i zabójstwa miały podtekst klasowy, a chłopi często ukrywali przestępców.

Zaraz po wojnie Brzezińscy adoptowali Basię i Witka. Dzieci z powodów traumy wojennej tułaczki i niedożywienia były opóźnione w rozwoju i wymagały ich troskliwej opieki. Małżeństwo zaangażowało się również wtedy w działalność Polskiego Czerwonego Krzyża.

W 1951 r. Jan Brzeziński wziął udział w konkursie na nowy pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach. Pomimo choroby artysta nadal pracował, m.in. brał udział w debatach dotyczących odbudowy i rekonstrukcji zabytków. Zmarł w 1967 r., został pochowany na cmentarzu w Bukowinie Tatrzańskiej. Maria Brzezińska napisała, że mąż był dla niej światłem i sensem życia.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Jasło
Opis fizyczny: 
39 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1968
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
brak sygnatury
Uwagi: 
Zasób zawiera siedem fotografii, w tej samej teczce znajduje się litewskie czasopismo artystyczne „Kulturos barai” 1967, nr 10, a także klepsydra informująca o śmierci i dacie pogrzebu Jana Brzezińskiego, wycinki z gazet oraz nekrologi. Załączono siedem fotografii.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
opis życia, działalności artystycznej i pedagogicznej, szkolnictwo II Rzeczypospolitej, życie w powojennej Polsce
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia