publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 3.07.1991–15.08.1992

Kolejne lata transformacji ustrojowej wprawiają Grabowską w coraz większe zniechęcenie i niezrozumienie dla zachodzących zmian: „Wszystko to absurdy. Cała Rosja ma wspaniałe ziemie uprawne, wszelkiego rodzaju bogactwa naturalne, mogłaby kwitnąć. A stała się nieużytkiem. Europa Zachodnia i my w niej dusimy się od żywności, a pół świata głoduje. Za nic nie mogę tego pojąć. Tak przecież dawniej nie było!” (k. 14r). Jednocześnie jest przekonana, że to zniechęcenie i „ponuractwo” nie jest typowe tylko dla niej, ale dla wszystkich ludzi lat przełomu lat 80. i 90., którzy zatracili zdolność cieszenia się. Dużą część dzienników stanowią streszczenia i przemyślenia na temat czytanych na bieżąco książek, wśród których dominuje zdecydowanie literatura teologiczna. Na pierwszy plan wybijają się tu szczególnie obszerne cytaty m.in. z Jeana-Jacques'a Auliera. Z komentarzy Marii Grabowskiej do tekstu przebija głęboka religijność, a także wiara w cuda i objawienia.

Pomimo upływu pół wieku od wojny diarystka nadal przejawia objawy zespołu stresu pourazowego: „Wieczór, cisza, dzieci śpią, zegar kroplami sączy czas. Boję się. To się zaczęło w czasie wojny, w Sokołowie Podlaskim. Noce ciemne, cisza, z daleka poszczekiwanie psów, bezsenność. I nagle strach, obezwładniający strach, że w tej ciszy rozlegnie się przeraźliwy krzyk. Tyle lat… A ja wciąż wieczorami lub nocą, gdy wokoło martwa cisza, wyobrażam sobie ten krzyk, rozpaczliwy krzyk… I boję się” (k. 19r). Autorka, która w 1991 r. skończyła osiemdziesiąt lat, coraz częściej pisze o śmierci. Nie boi się jej, jest już zmęczona życiem, cieszy się jednak ze swojego losu, z tego, że pomimo zaawansowanego wieku jest nadal w pełni sił, a rodzina nie była zmuszona oddać jej do domu starców, miejsca kojarzącego się jej z umieralnią. Jest jednak przekonana, że nie nadszedł jej czas – ani jej, ani jej brata; wierzy, że nadal oboje mają przed sobą do wykonania jakąś, być może małą, ale mimo wszystko ważną misję.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Poznań
Opis fizyczny: 
112 k. ; 20,5 cm.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
druk
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1991 do 1992
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1781
Uwagi: 
Oprawa miękka, papierowa. Dziennik prowadzony niebieskim długopisem, regularnym i równym pismem, z pojedynczymi poprawkami. Do k. 25r doklejony wycinek prasowy z „Gazety Wyborczej” z 26 listopada 1991 r. z przemówieniem Lecha Wałęsy; do k. 43r doklejona kartka z podziękowaniami dla Marii Grabowskiej za działalność w Klubie Inteligencji Katolickiej; do k. 48r doklejony list Grabowskiej do Adama Michnika; do k. 52r doklejona kserokopia „Gazety Wyborczej” z wydrukowanym listem od Marii Grabowskiej do Adama Michnika oraz podziękowania od redakcji „Gazety Wyborcze”; do k. 90r doklejona kartka z życzeniami urodzinowymi z okazji 80. urodzin Grabowskiej; do k. 92r doklejone zaproszenie dla Grabowskiej na III Ogólnopolskie Sympozjum: „Holistyczna opieka paliatywna w zaawansowanej chorobie nowotworowej”.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
wojna w Jugosławii, rozpad ZSRR, lustracja, życie polityczne w III RP, postawa wobec śmierci, starość, diarystyka kobieca o charakterze religijnym, notatki z lektur w dzienniku osobistym
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1991 do 1992
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
dziennik/diariusz/zapiski osobiste
Tytuł ujednolicony dla dziennika: