publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli Gold

Adela Gold rozpoczęła relację od opisu Ryglic – we wrześniu 1939 r. oddziały niemieckie przeszły przez miasto. Do 1941 r. mieszkańcy, w większości Żydzi, żyli w strachu, lecz niewiele się jeszcze działo. Rodzina Goldów została zmuszona do wyprowadzenia się z wynajmowanego domu, a właściciel zgłosił w urzędzie gminy, że teraz chętnie zakwateruje żołnierzy. Gold zamieszkała z dzieckim u szwagierki, a po kilku tygodniach „zaczęła się właściwa klęska”. Musiała wyprzedawać meble, żeby zdobyć pieniądze na życie.

publikacje

Wróć do listy

Fragmenty wspomnień z lat 1914–1923

Fragmenty wspomnień… Zofii Czyńskiej są poprzedzone notatkami i danymi biograficznymi dotyczącymi jej rodziny (od początku XIX w.) oraz historią frankistów polskich, która powstała w oparciu o literaturę naukową. Autorka opisuje pradziadka, Józefa Czyńskiego (frankistę związanego ze środowiskiem warszawskim), dziadka Stanisława i babkę, Walerię z Praussów, podając informacje o rodzinie Praussów. Przypomina dzieje Żydów w Polsce i Europie, odwołując się do źródeł naukowych. Zaznacza, że jej ojciec był także pochodzenia żydowskiego.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reginy Almy

Relacja Reginy Almy (data dzienna: 2 lipca 1945) obejmuje wydarzenia z lat 1942-1943. Dokument sporządzono na zlecenie Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Przemyślu, w nagłówku umieszczono napis Protokół. Na początku znajdują się informacje dotyczące Benjamina Amly, który 3 sierpnia 1942 r. został wywieziony z getta przemyskiego w nieznanym kierunku. Autorka podejrzewa, że jej mąż trafił do obozu koncentracyjnego w Bełżcu, ponieważ w tym okresie deportowano tam ok. 12 tysięcy miejscowych Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Wśród wariatów. Pamiętnik z 10 miesięcy więzienia z Anglii od dn. 14 września 1943 do dn. 21 lipca 1944

Zofia Zaleska na początku pamiętnika umieściła adnotację: „Autorka bierze pełną odpowiedzialność za opisane fakty. Oryginały cytowanej korespondencji znajdują się w jej posiadaniu”. Zaleska załamała się po śmierci jedynego syna i przebywała wbrew własnej woli w szpitalach psychiatrycznych w Pinner (Middlesex) oraz Northampton. Krytykuje angielskie szpitale psychiatryczne, a także polskie środowisko emigracyjne, w tym rząd londyński. Wspomina o swoim strajku głodowy, który podjęła w szpitalu, aby zostać zwolnioną, zapisuje nazwy podawanych jej leków.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Heleny Załuskiej z lat 1883–1890

W dzienniku przedstawiono życie krakowskiej arystokracji i ziemiaństwa. Opisuje wizyty, m.in u biskupa Albina Dunajewskiego czy Antoniego Potockiego. Wzmankuje, że dyplomata Karol Załuski został posłem i ministrem pełnomocnym. Autorka odnotowuje wielkanocne kwesty, śluby wśród arystokracji, spisuje wrażenie po obejrzeniu przedstawienia żywych obrazów według Ogniem i mieczem Sienkiewicza (Teatr Stary, 1884), ocenia postępy w nauce swoich dzieci.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Heleny Załuskiej z lat 1851–1859

Dziennik zawiera wpisy dotyczące życia osobistego i majątków rodziny autorki, m.in. w Czarnożyłach (pow. wieluński). Autorka opisuje również swoje liczne pobyty w Krakowie oraz kontakty towarzyskie. Diariusz prowadzony w trzech językach: polskim, angielskim i francuskim.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Kazimiery Piątek

Kazimiera Piątek opowiada losy swojej rodziny zesłanej na Syberię (prawdopodobnie w październiku 1951 r.). Osobiście pamięta tylko ostatni okres pobytu. Mieszkali całą rodziną w Olandrii, dawne woj. wileńskie, w dużym domu, razem z rodzicami ojca i jego rodzeństwem. Autorka miała dwoje młodszego rodzeństwa. Kiedy była w wieku czterech i pół roku, wszyscy zostali deportowani jako kułacy na Syberię. Transport odbywał się w wagonach bydlęcych. Wywieziono ich do wsi Podgornoje, rej. czainskij, obw. tomski. Zakwaterowano w drewnianej lepiance, gdzie roiło się od pluskiew i innych insektów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Krzyszyckiej

Autorka w dość lapidarny sposób relacjonuje historię swojej rodziny, wywiezionej przez władze radzieckie w styczniu 1941 r. z Lubryczy k. Zamościa do Besarabii. Opisuje transport i warunki życia w Besarabii, dokąd dotarli w lutym 1941 r. Rodzina jednak nie pozostała tam długo. Podjęto decyzję o ucieczce. Wiosną 1942 r. rodzina ruszyła piechotą w drogę powrotną do kraju. Autorka opisuje tułaczkę: pobyt w łagrze w Mogilewie, głód, choroby, brud, pracę w kołchozach. Po kilku miesiącach dotarli do Rawy Ruskiej, gdzie zatrzymali się w klasztorze.

publikacje

Wróć do listy

Mój życiorys od r. 1940 do 1946 r.

Autorka opisuje los swój i rodziny od wywózki w głąb Rosji do powrotu do kraju. Mieszkała z rodzicami i dwoma braćmi w Młynowicach, pow. zborowski, woj. tarnopolskie. Dnia 10 lutego 1940 r. cała rodzina została wywieziona do Krasnouralska, obwód swierdłowski. Autorka opisuje przyjście żołnierzy radzieckich po nich do domu oraz trudy transportu. Na miejscu zakwaterowano ich w posiołku Chimik, w jednym pokoju z inną rodziną (trzynaście osób). Mieszkali razem dwa lata, dopóki tamci nie wyjechali do Kazachstanu. Starszy brat od razu zaczął pracować w kopalni.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Depty

Autorka opisuje wojenne losy rodziny Kozłowskich, która przed II wojną światową mieszkała w miejscowości Krugiel, pow. Kowel, (ob. Ukraina, obw. wołyński). W jednym domu mieszkało piętnaście osób, które bały się żołnierzy UPA, mordujących Polaków. 10 lutego 1940 r., w nocy przyszli Sowieci i przeprowadzili rewizję w całym domu, szukając broni. Rodzina została zesłana do Archangielska. Tam zamknięto ich w baraku, otoczonym drutem kolczastym. Pewien starszy pan powiedział im, że zostaną utopieni podobnie, jak wcześniej polscy żołnierze (rozbierano ich do naga i wpychano w przerębel).

Strony