publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z okresu stalinizmu

Anna Jurkanis opisuje swe losy jako ofiary stalinizmu. Została aresztowana 25 marca 1949 r. przez NKWD ze względu na działalność jej męża w AK. Mieszkała wtedy z rodzicami we wsi Przewałka k. Grodna. Była pewna, że mąż został złapany. Przewieziono ją do Grodna, gdzie poddano ją śledztwu. W tym czasie przetrzymywana była w szafie, potem w piwnicy. Po skończonym śledztwie trafiła do celi więziennej razem z Marią Romaniuk ze Szczuczyna. W tekście są opisy życia więziennego: skąpe wyżywienie, metody nawiązywania kontaktu z innymi więźniami. Głównym zajęciem było robienie różańca z chleba, a urozmaiceniem i otuchą słuchanie odgłosów nabożeństw z pobliskiego kościoła. Jesienią przewieziono ich do Orszy, a po dwóch miesiącach do łagru w Tajszet. Więźniarki pracowały przy wycince drzew, otrzymując niewystarczające porcje żywności. Jakiś staruszek przyniósł im gazetę, z której dowiedziały się, że teraz (1950 r.), gdy łapią AK-owców, to ich rozstrzeliwują. Po krótkim pobycie w Tajszet zostały przetransportowane na Kałymę do Magadanu, gdzie Anna pozostała do 1955 r. Przebywała tam kolejno w pięciu łagrach, pracując przy wyrębie lasu, karczowaniu pni, wytwarzaniu cegieł, szyciu odzieży roboczej dla robotników, a także przy sianokosach i hodowli cieląt. Wielką pomocą w przeżyciu były paczki, które otrzymywała raz na miesiąc od rodziców. W 1955 r. wróciła do domu rodzinnego. Udało jej się skontaktować z mężem przebywającym w Kazachstanie, który napisał jej, że do niektórych zesłańców przyjeżdżają żony i tam pracują. Po krótkim pobycie w sanatorium w Druskiennikach udała się do Kazachstanu. Przez cztery lata pracowała w Drzezkazganie, w Bałchaszu i w Karagandzie. Wyuczyła się zawodu: piekarz i cukiernik. Chodziła na widzenia z mężem. Gdy w końcu doczekała się jego uwolnienia, była w piątym miesiącu ciąży. Wracali do Polski oddzielnie. Męża do granicy eskortowano pod bronią. Anna dotarła pierwsza do Jastrzębiej Góry do punktu repatriacyjnego i czekała na męża, denerwując się, ponieważ jego przyjazd się opóźniał. Gdy mąż przyjechał, była niezmiernie szczęśliwa, bo osiągnęła wreszcie cel, do którego dążyła przez wiele lat. Po trzech miesiącach urodził się ich syn, Jan (13 lipca 1959 r.).

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Kwidzyn
Opis fizyczny: 
9 s. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
Rękopis dostępny do celów badawczych, skan dokumentu ogólnodostępny.
Data powstania: 
1988
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
AW II/164
Tytuł kolekcji: 
Archiwum Wschodnie
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
Polacy w ZSRR, łagier, repatriacja, represje, ZSRR, życie codzienne, NKWD, AK, aresztowanie
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1949 do 1959
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia