Tajnosti „Odkliateho zámku“, denník

Notatki osobiste, którym Mária Holuby nadała tytuł Tajnosti „Odkliateho zámku“ (Tajemnice „Odklętego zamku“), obejmują lata 1879–1885. Ujawniają szerokie spektrum doznań – od stanów euforycznych po chwile załamania, rozgoryczenia i rozpaczy. Papier był dla Holuby lustrem, w którym chciała zobaczyć odbicie swojego "ja"  twórczego, autorskiego. Notatki prowadzone głównie w języku słowackim (nierzadko z elementami leksykalnymi języka czeskiej Biblii kralickiej, który był używany w środowisku słowackich ewangelików), czasem w języku niemieckim. Holuby przepisywała własne i cudze wiersze, a także listy (ponad dwadzieścia odpisów). Notatki otwiera zaszyfrowane motto, fragment pierwszego listu do Koryntian: „Przeto przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu! Niewielu tam mędrców według oceny ludzkiej, niewielu możnych, niewielu szlachetnie urodzonych. Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić mędrców, wybrał to, co niemocne, aby mocnych poniżyć” (1 Kor 1,26–27). W ten sposób autorka najprawdopodobniej komentowała swoje miejsce w słowackim środowisku literackim. Czuje się poniżona, niezrozumiana i oszukana. W latach 80. XIX w. Holuby publikowała m.in. na łamach czasopisma „Slovenské pohľady“ pierwsze utwory literackie. Była pierwszą kobietą-autorką (poetką), której udało się umieścić w „Pohľadach“ swoje wiersze. W Tajemnicach... twierdziła, że nie ma literackich ambicji. Zależało jej na bliskiej (duchowej) relacji z Hviezdoslavem i Vajanskim – kluczowymi postaciami ówczesnego słowackiego życia literackiego. Chciała nawiązać z nimi silną duchową więź, zwłaszcza z Vajanskim, w tym czasie m in. redaktorem czasopisma. Kiedy Vajanský nie reagował tak, jak chciała, myślała o krzywdzie i zemście. Twierdziła, że posiada dar „duchowego wzroku”, a także nadwrażliwość („jemnocit”) na sygnały zewnętrzne, której nie potrafi kontrolować. Przypisywała sobie zdolność jasnowidzenia, pośrednictwa między światem materialnym a duchowym. Nie ukrywała zainteresowania spirytyzmem, uważała, że ma zdolności telepatyczne. Nie akceptowała pseudonimu Javorinská, który nadał jej Vajanský. Chciała uśmiercić swoje literackie ja, zabić Javorinską, spalić ją. Głęboko wierząca, oddana Bogu, czasem podpisywała się symbolem krzyża, własne cierpienie porównywała z cierpieniem Chrystusa. Wspominała, że była poddana leczeniu. Pisała o chorobie zmysłów, której nie da się wyleczyć. Uważała się za kobietę przeklętą, tę, z której należy zdjąć klątwę.

Zapiski Holuby charakteryzuje sprzeczność między chaotyczną treścią a starannym zapisem. Wiersze jej często utrzymane są w poetyce modernistycznej. Tajemnice... pełnią ważną rolę w interpretacji biografii intelektualnej autorki. Holuby opisała w nich moment swoich początków na słowackiej scenie literackiej, a także chwile rozczarowania i złości. Miewała myśli samobójcze. Bywała teatralna, egzaltowana, ale też ironiczna, Hviezdoslava i Vajanskieho określała mianem „bohaterów światła”. Zapiski są zakończone krótką notatką biograficzną adresowaną do potencjalnych czytelników. Tajemnice... nie spełniają kryteriów gatunkowych dziennika (jedyne daty, które autorka umieszcza w notatkach, są roczne). Być może są zarysem publikacji, w której Holuby chciała wyjaśnić swoje motywacje jako autorki, literatki.