Relacja Olgi Goldfajn o dzieciach w getcie w Prużanach
Dodatek do teczki o sygnaturze 301/138.
Na dokumencie dopisany tytuł: "Dzieci podczas okupacji w Prużanach". Tytuł nie został uwzględniony w archiwalnych inwentarzach i katalogach.
Dokument stanowi opis fizycznego stanu dzieci z getta w Prużanach. W wielu miejscach przewijają się informacje o strachu obecnym w życiu dzieci, który miał powodować ich przedwczesne dorastanie. Opisane przez Autorkę dzieci były poważne, posłuszne, zgnębione, unikające zabawy, rozumiejące powagę sytuacji i grożące im niebezpieczeństwo.
W tekście zawarta została informacja o burmistrzu miasta. Mężczyzna ów opisany został jako osoba o skłonnościach sadystycznych i o nazistowskich przekonaniach. Burmistrz znany był z zamiłowania do przemocy, wedle słów Autorki przychodził do getta regularnie, dwa razy w tygodniu, tylko po to, by wybrać dziecko do pobicia. Zazwyczaj było to jedno dziecko, które przestawał bić w chwili, w której traciło przytomność. Autorka zawarła także informację dotyczącą białoruskiej kochanki burmistrza, która miała być wielokrotnie proszona przez Żydów o wyperswadowanie burmistrzowi podobnych zachowań. Miała ona twierdzić, że mężczyzna "nie robił nic złego, bo każdemu bitemu dziecku dawał kawałek chleba, ponadto nie miał innych rozrywek i dzięki biciu dzieci stawał się spokojniejszy w domu".
Burmistrz wspomniany jest w tekście jeszcze raz, przy okazji opowieści o pracach wykonywanych przez dzieci. Miał nakazać im zasypanie dołu po zburzonym browarze. Dzieci, bojąc się mężczyzny, pracowały ponad siły. Zasypały dół i w świeżej ziemi posadziły kwiaty.
Autorka wspomina wielokrotnie obserwowane sceny dziejące się przy granicy getta. Dzieci mieszkające poza jego granicami miały dokuczać żydowskim rówieśnikom na różne sposoby.
Autorka wymienia kilkoro dzieci z imienia bądź przezwiska. Jedną z takich osób był mały skrzypek, o którym mawiano "cudowne dziecko" – miał przed wojną dawać koncerty w filharmonii (w serii Koncertów Dziecięcych). Chłopiec pracował, zaś wieczorami wychodził z domu i grał na skrzypcach rzewne melodie. Dostawał za to coś do jedzenia, czasem pieniądze, także od funkcjonariuszy pilnujących getta. Autorka zapisała, że często grywał przy "siatce getta" i że zdarzało się, że niemieccy żołnierze rzucali mu chleb, czasem czekoladę. W getcie planowano akcję uratowania chłopca, mieli być w nią zaangażowani także chrześcijanie. Nie udało się jej przeprowadzić.
Autorka wspomniała także swoją siostrę. Prawdopodobnie była to młodsza siostra Autorki i dlatego została wspomniana w aneksie do relacji, nie zaś w podstawowej relacji (syg. 301/138). Dudzia Chajkin zginęła po tym, jak odmówiła ucieczki z transportu. Brak wzmianek o siostrze w innych fragmentach archiwaliów.
Tekst kończą informacje o żydowskich rodzicach mordujących dzieci. Autorka podaje, że zjawisko to było dość powszechne, a jego głównym celem było zapewnienie dzieciom szybkiej i godnej śmierci. Wielu miało woleć takie rozwiązanie, uważające je za lepsze, niż śmierć dzieci z rąk niemieckich żołnierzy.
Ostatnie zdania stanowią opis mordowania dzieci przez niemieckich żołnierzy w czasie likwidacji getta. Zgodnie ze słowami Autorki mieli oni rozkaz zabić wszystkie dzieci po to, by nie znalazły się one w transportach opuszczających miasto.
Pewne elementy relacji nakazują krytyczną analizę źródła. Autorka podaje wiele cennych danych, jednak zdaje się, że niektóre informacje mogą być nie do końca zgodne ze stanem faktycznym.
Relacja niezwykle emocjonalna. Autorka była osobą empatyczną i widać, że martwiła się o los dzieci. Wielokrotnie w tekście ubolewa nad ich losem. Pisze o nich z litością, smutkiem i brakiem nadziei.