Janina Zacharewicz-Dyczewska

Autorka opisuje losy swojej rodziny podczas II wojny światowej. Jej wspomnienia zaczynają się od krótkiego zaprezentowania sylwetki rodziny: od początku lat 30. mieszkała z mężem w Suwałkach. Mąż, Walerian Zacharewicz, pracował jako urzędnik państwowy (był on sekretarzem w Komendzie Policji w Suwałkach), ona natomiast prowadziła dom. W 1939 r. mąż został powołany do wojska, a autorkę z synem, Mirosławem (urodzonym w 1933 r.), ewakuowano do Wołkowyska. Pod koniec miesiąca wróciła z synem do matki, do Augustowa. Mąż, wracając po rozwiązaniu jego oddziału z Grodna do domu, został aresztowany (stało się to 30 października 1939 r. w Augustowie). Od tego czasu nic o nim nie słyszała. Pół roku później wywieziono ją wraz z synem i rodzicami w głąb Rosji (stało się to 13 kwietnia 1940 r.). Znaleźli się w kazachstańskiej wsi Aleksandrowka. Ojciec zmarł zaraz po przyjeździe. Matka natomiast podczas podróży uległa wypadkowi: miała złamaną rękę i ranną głowę. Ręka krzywo się zrosła, ponieważ nie została nastawiona.

Autorka w swoich wspomnieniach opisała warunki zesłania. Na miejscu sami musieli sobie szukać mieszkania. Tamtejsze domy przypominały lepianki. Przygarnęła ich do swojego domu miejscowa listonoszka. Zesłańcy spali na podłodze. Aby utrzymać się przy życiu, sprzedawali ubrania. Czasem dostawali coś do zjedzenia od okolicznych mieszkańców. Janina poszła do pracy w kołchozie, zajmował się tam podlewaniem tytoniu. Syn autorki kształcił się w rosyjskiej szkole, jednak matka uczyła go czytać po polsku. Zimą dorabiała chałupniczo w spółdzielni trykotarskiej, za co otrzymywała mąkę. Warunki pracy były bardzo uciążliwe dla zdrowia, co ostatecznie spowodowało u niej utratę wzroku. Później cała rodzina przeniosła się do Jawlenki, gdzie pozostali aż do powrotu do Polski, który nastąpił w czerwcu 1946 r. Janina Zacharewicz-Dyczewska wspomina też, że w 1950 r. została aresztowana i skazana na sześć miesięcy więzienia za rozpowszechnianie nieprawdy o złych warunkach materialnych na terenach Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Podczas aresztowania i pobytu w więzieniu była bita i źle traktowana.