publikacje

Wróć do listy

Doktór Anka. Z papierów pozostałych po doktór Ance Wolf

Swoje krótkie wspomnienie poświęcone Annie Wolf rozpoczyna Gorzycka-Kronowa od opisu dwóch mogił, które od lat były szczególnym miejscem pamięci dla mieszkańców okolic Iłży – w pierwszej spoczywa powstaniec styczniowy, zabity w tym miejscu przez carskich żołnierzy. W drugiej pochowana została bohaterka tej opowieści, młoda dziewczyna, która w trakcie okupacji hitlerowskiej heroicznie walczyła o życie miejscowych: „Przychodzą tu często, przysiadają obok i wspominają młodziutką dziewczynę, która w niej leży. Rozpamiętują, jak to kiedyś było, za najcięższych lat okupacji, kiedy biegała od chaty do chaty i nauczała kobiety mądrego doglądu przy rannych, których tu było wiele, bardzo wiele poukrywanych w obejściach. Jak potrafiła bez obrazy boskiej nieomal cuda wyczyniać z człowiekiem, gdy wyrywała go śmierci, jak zmocowała straszliwą zarazę, która zwlokła się do wsi, i jak to nieraz w co cichsze wieczory lubiła z nimi siadywać na przyzbie i opowiadać im o tym i owym albo kołysać im serca przedziwnie pięknym śpiewaniem” (k. 2–3r). Cofa się autorka do okresu studiów Anny Wolf i jej osobistych konfliktów na tle rasowym ze studentami walczącymi z rosnącą liczbą Żydów na uniwersytetach. Gdy przychodząc na wykład, któregoś dnia ujrzała Żydów demonstracyjnie stojących pod ścianą, odgrodzonych od „aryjskich” studentów, bez wahania podjęła decyzję, co zrobić: „Była tylko jedna grupa na tej sali, w której powinna się znaleźć. Podsunęła się zdecydowanie ku grupie Żydów. Rozfalowały się szepty pod ścianą. Jak to? – pytał jeden drugiego pośród »nadrzędnych«. – Anka? Aryjska czysta jak łza w grupie Żydów i manifestujących z nimi socjalistów? – któryś przyzywał ją gestem, aby usiadła” (k. 4r). Wybuch II wojny światowej zastał Annę Wolf w Warszawie, gdzie zajmowała się opatrywaniem rannych obrońców stolicy. W kolejnych latach dołączyła do partyzanckiego oddziału Gwardii Ludowej, operującego w okolicach ziemi radomskiej. Wraz z nimi miała wziąć udział m.in. w akcji przeprowadzenia żołnierzy radzieckich, zbiegłych z obozu koncentracyjnego, do bezpiecznych kryjówek. Krótkie wspomnienie o młodej partyzantce kończy Gorzycka-Kronowa opisem obławy, w trakcie której Wolf, ciężko ranna, dostała się do niemieckiej niewoli, gdzie kilka godzin później zmarła, torturowana w trakcie przesłuchania przez żołnierzy.

Miejsce powstania: 
Warszawa (?)
Opis fizyczny: 
22 k. ; 30,5 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1958
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
70/63
Uwagi: 
W teczce znajdują się ponadto przepisane przez autorkę wspomnienia innych osób oraz kilkunastokartowe wspomnienia Gorzyckiej-Kronowej poświęcone różnym wydarzeniom. Każda z części nosi osobny tytuł, nadany przez autorkę, oraz osobną foliację.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
antysemityzm, numerus clausus, getto ławkowe, II wojna światowa, partyzantka
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1910 do 1958
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia