Wróblewski, Augustyn

Chemik i biochemik, działacz społeczny, teoretyk i propagator anarchizmu. Otrzymał imię po swojej babce po kądzieli (miała na imię Augusta). Kształcił się w oddziale chemicznym szkoły realnej w Wilnie, a następnie w Instytucie Technologicznym w Petersburgu, z którego został relegowany za działalność polityczną. Także z kolejnej uczelni – politechniki w Rydze – został usunięty i wcielony do karnego batalionu stacjonującego w Taszkiencie. Po zwolnieniu z wojska podjął studia w Bernie i Zurychu, gdzie uzyskał tytuł doktora z biochemii. W 1884 r. objął asystenturę na Uniwersytetu Jagiellońskiego, po uzyskaniu habilitacji w 1901 r. objął stanowisko docenta. Jego zaawansowane badania nad fermentacją drożdżową stanowiły punkt wyjścia dla innych badaczy tych procesów (w przyszłości uhonorowanych nagrodą Nobla w dziedzinie chemii). Kariera naukowa Wróblewskiego została przekreślona podejrzeniem o chorobę umysłową i pobytem w zakładach leczniczych w krakowskim szpitalu św. Łazarza i w Tworkach. Badania psychiatryczne przeprowadzone w Szwajcarii i Austrii oraz batalia sądowa doprowadziły do uznania naukowca za zdrowego i zniesienia jego ubezwłasnowolnienia, jednak nie uzyskał zgody do powrotu na uczelnię. Wróblewski poświęcił się więc działalności społecznej i publicystycznej. Zaangażował się w działalność propagującego abstynencję stowarzyszenia Eleuteria (założonego przez Wincentego Lutosławskiego) i wydawał pisma promujące racjonalizm i wartości etyczne: „Przyszłość”, „Przyszłość dla Ludu” i „Czystość”, wydał także ilustrowaną broszurę Oszukaniec – alkohol zaadresowaną do chłopstwa. Jeździł z odczytami i prelekcjami po Galicji i Kongresówce, wystąpił także w Finlandii, Petersburgu i Wiedniu. W trakcie rewolucji 1905 r. nawoływał do bojkotu służby w armii austro-węgierskiej, za co został ukarany aresztem i grzywną. Po 1911 r. początkowo socjalistyczne poglądy Wróblewskiego zaczęły ewoluować w stronę anarchizmu. Opublikował książkę pt. Czerwona religia, poświęconą bezwyznaniowej etyce opartej na humanistycznych wartościach. W swoich publikacjach odnosił się do myśli Lwa Tołstoja i Piotra Kropotkina. Wydawał wolnomyślicielskie pismo „Przyrodniczy Pogląd na Świat i Życie” i anarchistyczną „Sprawę Robotniczą” (obydwa regularnie konfiskowane przez cenzurę władz galicyjskich). Za swoją działalność Wróblewski został aresztowany na kilka tygodni, a po uniewinnieniu przez sąd wyjechał w 1913 r. do Paryża. Po przeżyciu załamania nerwowego został umieszczony w jednym z paryskich szpitali, a jego dalszy los, miejsce i data śmierci są nieznane.