Dominikowska, Celina

Malarka, rzeźbiarka, drzeworytniczka, działaczka społeczna i patriotyczna, diarystka, pisarka, tłumaczka, kolekcjonerka. Urodziła się 29 czerwca 1830 r. w Łoniach. Była córką Konstancji Łodyńskiej i Aleksandra Tretera. Miała trzech braci: Mieczysława, Hilarego i Konstantego, oraz dwie siostry: Wiktorię i Anielę (zwaną Lunią). Możliwe, że posiadała jeszcze więcej rodzeństwa, które zmarło w wieku dziecięcym. Dzieciństwo spędziła w dworku rodzinnym w Łoniach. W latach 1843–1846 przebywała wraz z siostrą Wiktorią na pensji we Lwowie. Siostry uczyły się m.in. historii, francuskiego, niemieckiego, włoskiego oraz rysunków, gry na fortepianie, śpiewu, szycia koszul i sukien. Po powrocie do Łoni razem z Wiktorią podjęły się nauczania dzieci chłopskich. W 1848 r. przez dwa miesiące pobytu we Lwowie szyła z innymi panienkami koszule dla więźniów, aresztowanych w okresie lwowskiej Wiosny Ludów. W późniejszych latach poślubiła Kajetana Dominikowskiego (byłego więźnia w Szpilbergu) i w latach 60. XIX w. razem z nim zamieszkała w Orelcu. W oreleckim dworze, którego była właścicielką, utworzyła małe muzeum i zgromadziła narodowe pamiątki historyczne, m.in. fragmenty sztandarów, pierścienie historyczne, pieczątki Rządu Narodowego z powstania styczniowego. Ważnymi elementami jej kolekcji były album z autografami znakomitych postaci oraz zbiory rycin, fotografii, odezw i ogłoszeń urzędowych. W 1867 r. na powszechnej Wystawie Światowej w Paryżu Celina zaprezentowała dzieło – okno alegoryczne – rodzaj płaskorzeźby, witraża, który przedstawiał w sposób symboliczny główne narody europejskie: Francję, Anglię, Włochy, Niemcy, Węgry i Polskę. Wykonane dzieło podarowała cesarzowi Austro-Węgier Franciszkowi Józefowi. W podziękowaniu otrzymała naszyjnik z medalionem. Z listów z Józefem Ignacym Kraszewskim wynika, że w latach 70. XIX w. Celina zamieszkała w Krośnie, później przeprowadziła się do Lwowa. Miała syna Kordiana. Był stypendystą z funduszu Petryczyna i uczył się w Krajowej Szkole Rolniczej w Czernichowie, którą ukończył w 1893 r.