publikacje

Wróć do listy

Oświadczenie [Byłam aresztowana 26 lipca 1949 r. …]

Tonia Lechtman opisuje metody przesłuchania, jakim była poddawana podczas pobytu w więzieniu. Została aresztowana 26 VII 1949 r. w Warszawie. Zabrano ją w nocy z mieszkania przy ul. Filtrowej. Przebywała  w więzieniu na Mokotowie. Od razu zaczęło się śledztwo. Przesłuchania trwały po 12 godz. na dobę, do g. 12 w nocy. Autorka podaje szczegółowo, jakim torturom była poddawana: bicie, szarpanie za włosy, wyrywanie włosów, deptanie palców u nóg obcasem. Podczas przesłuchań musiała stać w bardzo niewygodnej pozycji (w półprzysiadzie), nie pozwalano jej spać całymi miesiącami.

publikacje

Wróć do listy

Poezja obozowa: wiersze Izy Jarnickiej

Zbiór zawiera cztery wiersze o charakterze autobiograficznym, odnoszące się do pobytu Izy Jarnickiej w obozach koncentracyjnych. Tematem dominującym tego wyboru poezji Izy Janickiej jest tęsknota – motyw utworów Do Matki, Błędne koło i Do ukochanego. Pierwszy wiersz – osobiste wyznanie skierowane do matki – powstał w obozie w Ravensbrück. Drugi, o charakterze nostalgicznym, wyraża też nadzieję na bliski koniec wojny. Trzeci z utworów to erotyk.

publikacje

Wróć do listy

Poezja obozowa: wiersze Zofii Karpińskiej i Marii Bielickiej

Teczka zawiera skrócony życiorys autorki Marii Bielickiej oraz dwa utwory. Pierwszym jest dumka napisana dla autorki przez jej koleżankę obozową Zofię Karpińską. Utwór odnosi się do tęsknoty za bliską osobą. Drugi z wierszy to kolęda spisana przez autorkę w grudniu 1943 r. i śpiewana chorym więźniom.

publikacje

Wróć do listy

Poezja wojenna: wiersze Honoraty Banach

Dwa wiersze Honoraty Banach z lat wojennych, uzupełnione wprowadzeniem historycznym. Pierwszy z nich, napisany w 1943 r., nosi tytuł „Do Matki Polki” i jest nawiązaniem do utrwalonego w polskiej kulturze fantazmatu. Autorka odnosi się do motywu ofiary matki – opisuje lęk o synów, z których pierwszy, walcząc na froncie, został pojmany i skatowany w Dębicy, a następnie powieszony, drugi zaś również walczył i został uwięziony na Zamku w Lublinie.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z pobytu u Kirgizów w latach 1940–1946

Tekst wspomnień spisał Włodzimierz Kaszuba na postawie opowiadań Zofii Bezruk. Kaszuba po raz pierwszy spotkał Zofię w 1978 r. na wycieczce autokarowej, podczas której usłyszał fragment historii z okresu przesiedlenia. W oświadczeniu załączonym do wspomnień stwierdził, że natychmiast po przybyciu do domu spisał wszystko, co udało mu się zapamiętać. Drugie spotkanie miało miejsce w 1984 r. podczas wycieczki do Kazimierza. Po raz kolejny zobaczyli się na prośbę Kaszuby, który zachęcił Bezruk do opowiedzenia swojej historii i przeżyć związanych z przymusowym wysiedleniem 1940 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Chlewickiej z eksterminacji Żydów na Majdanku

Relacja rozpoczyna się od apelu, jaki odbył się 3 listopada 1943 r. Autorka opisuje długie rzędy stojących więźniarek i oczekiwanie na koniec zebrania. Tego samego dnia odwołano wymarsz do pracy, a więźniarkom nakazano pozostanie w barakach; przeprowadzono kilka kontroli w poszukiwaniu ukrywających się Żydówek na terenie Majdanka. Chlewicka wspomina, że nagle zauważyła przez okno maszerujący tłum ludzi w bardzo licznej, ściśle ustawionej eskorcie niemieckiej, domyśliła się, że to Żydzi. Opisuje mijające godziny i tłum przechodzący przez teren obozu w kierunku krematoriów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja R. Bartczak z pobytu w obozie na Majdanku

Autorka podróżowała pociągiem, który został zatrzymany przez gestapowców. Przeprowadzono drobiazgową rewizję na dworcu w Dęblinie i kolejną na dworcu w Lublinie. Tam została aresztowana i zawieziona do aresztu na Zamku w Lublinie. Po nocy spędzonej w ciemnej celi została przewieziona na Majdanek. Tu – jak wspomina – panowały głód i ziąb, baraki były zatłoczone i nieogrzewane, Bartczak odczuwała ciągłe zmęczenie, do dyskomfortu przyczyniały się również niehigieniczne warunki przetrzymywania więźniarek (m.in.

publikacje

Wróć do listy

Pawiak – Serbia. Sanatorium pod Trupią Główką. Okres od 10.IX.1940 r. do 22.IX.1940 r.

Karolina Olszyńska opisała swoje przeżycia na Pawiaku. Została aresztowana 2 września 1940 r. i przesłuchiwana w areszcie śledczym przy al. Szucha, a następnie więziona na Pawiaku. Kilkakrotnie zmieniała cele, leżała też w szpitalu, gdzie wracała do zdrowia po przesłuchaniach. Ostatecznie trafiła do celi numer dwanaście, w której spędziła jedenaście miesięcy. Autorka opowiada o życiu więziennym i o swoich towarzyszkach niedoli. Było tam szesnaście kobiet w różnym wieku i o różnych zawodach. Zmieniały się, niektóre były rozstrzeliwane, inne zwalniane, a na ich miejsce przychodziły następne.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia ze Stalagu XI-B Bergen-Belsen

Autorka wspomina swój krótki pobyt w Stalagu XI-B Bergen-Belsen. Trafiła tam 1 listopada 1944 r. po trzytygodniowym osadzeniu w międzynarodowym Stalagu XI-B w Fallingbostel. W porównaniu z poprzednim, w którym przebywała, był to mały obóz, będący filią Fallingbostel. Oprócz przybyłej z nią 374-osobowej grupy kobiet – żołnierzy i podoficerów Armii Krajowej - znajdowały się tam wcześniej przewiezione ok.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Katarzyny Sytej z pobytu w obozie na Majdanku

Wspomnienie rozpoczyna się od okoliczności aresztowania autorki i osadzenia jej w obozie na Majdanku. 1 lipca 1943 r. Niemcy otoczyli wioskę, w której mieszkała, zabrano polskie kobiety i załadowano do wagonów towarowych tak, że nie miały one miejsca, by usiąść. W dalszej części pojawiają się szczegóły związane z warunkami obozowymi. Syta pisze o segregacji ludności w obozie i o wypadkach, gdy zabierane osoby już nigdy nie wracały.

Strony