publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Depty

Autorka opisuje wojenne losy rodziny Kozłowskich, która przed II wojną światową mieszkała w miejscowości Krugiel, pow. Kowel, (ob. Ukraina, obw. wołyński). W jednym domu mieszkało piętnaście osób, które bały się żołnierzy UPA, mordujących Polaków. 10 lutego 1940 r., w nocy przyszli Sowieci i przeprowadzili rewizję w całym domu, szukając broni. Rodzina została zesłana do Archangielska. Tam zamknięto ich w baraku, otoczonym drutem kolczastym. Pewien starszy pan powiedział im, że zostaną utopieni podobnie, jak wcześniej polscy żołnierze (rozbierano ich do naga i wpychano w przerębel).

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z pobytu na Sybirze

Regina Rost opisuje swoje losy w czasie II wojny światowej. Przed wojną mieszkała z mężem (Stefanem Gutowskim) i dwiema córkami w Miszelmontach, pow. dziśnieński, woj. wileńskie (obecnie Białoruś, obw. witebski). Mąż walczył na wojnie i wrócił znad czeskiej granicy w listopadzie 1939 r. Pracował na poczcie w Stefanpolu jako naczelnik. Dnia 11 listopada 1940 r. został aresztowany przez NKWD pod zarzutem udziału w polskiej partyzantce. Żona przejęła po nim jego stanowisko. Jednak w czerwcu 1941 r. NKWD przyszło także po nią i dzieci i została wywieziona do Barnaułu.

publikacje

Wróć do listy

Życiorys Jadwigi Zofii Kassubé

Autorka urodziła się 14 maja 1924 r. w Rakowcu, pow. Lwów, w rodzinie nauczycielskiej. Szkołę średnia ukończyła w Starym Siole, gdzie od 1931 r. jej ojciec był kierownikiem tejże szkoły. W 1938 r. podjęła naukę w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie. We wrześniu 1939 r., ze względu na utrudniony dojazd, musiała naukę przerwać. Ojciec nie wrócił z wojny, zostały same z matką i starsza siostrą. Warunki były coraz cięższe. 13 kwietnia 1940 r. wszystkie trzy zostały wywiezione do Kazachstanu, do kołochozu Pachar w rejonie Dżurun, obłast Aktiubińsk. Mieszkało tam ok.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Janiny Rutkowskiej

Janina Rutkowska opisuje swoje losy. Dzieciństwo spędziła we wsi Buraki (obecnie woj. podlaskie), gdzie jej rodzice mieli duże gospodarstwo. Była to spokojna miejscowość składająca się z czterech równych sobie gospodarstw rodzin rdzennie polskiego pochodzenia (Poniatowskich, Tondryków, Dubowskich i ich – Krasowskich). Janina miała dwie starsze siostry: Lidię (ur. 1933 r.) i Janinę (ur. 1935 r.). Mieszkała z nimi także siostra ojca, Olimpia Krasowska. Autorka opisuje poszczególnych członków rodziny. W czasie wojny rodzina nie ucierpiała wiele, ojciec był poza powołaniem do wojska (ur.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Anny Dumary o matce Jadwidze Rutkowskiej

Autorka opisuje losy swojej matki, Jadwigi Rutkowskiej – córki Bronisławy i Józefa Krasowskich, którzy mieszkali na Kresach, we wsi Buraki koło Postaw. Po wojnie zostali uznani za tzw. kułaków i zmuszeni do opłacania coraz większych podatków. Gdy nie radzili sobie finansowo, skonfiskowano im budynki gospodarcze i inwentarz, dziadek autorki trafił do więzienia. Wkrótce aresztowano także babcię. Matka autorki, wtedy jeszcze nastoletnia, została pozostawiona w domu sama z siostrą. W kwietniu 1952 r. zostały deportowane do Kazachstanu.

publikacje

Wróć do listy

Saga rodzinna

W dokumencie autorka opisuje losy rodziny swojego wuja, Alojzego Raksimowicza, mieszkającego przed II wojną światową na Wileńszczyźnie (k. Komaj). Wuj kobiety pełnił wówczas funkcję plenipotenta generała Eugeniusza Kątkowskiego. Alojzy i jego żona Agrypina mieli folwark wykupiony z części majątku Serenczany. Jak wspomina autorka, sąsiedztwo staroobrzędowców było im nieprzychylne; w październiku 1939 r. spaliło im stodołę wraz z plonami. W dalszej części dokumentu pisząca wspomina, że jej wuj został aresztowany w 1940 r. i osadzony w więzieniu w Starej Wilejce jako więzień polityczny.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Syberii

Wanda Adamonis opisuje swoje losy podczas II wojny światowej – przymusowy pobyt na Syberii i powrót do kraju po zakończeniu wojny. Autorka, po ukończeniu filologii germańskiej i romańskiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, pracowała jako nauczycielka, najpierw przez rok w szkole w Szczuczynie, a potem w gimnazjum w Swisłoczy. Tam poznała przyszłego męża Aleksandra Adamonisa, który był absolwentem tego samego uniwersytetu i uczył łaciny. W 1938 r. urodziła im się córka, Danuta. W marcu 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Tułacza dola (lata 1939-1948)

Autorka w barwny i emocjonalny sposób opowiada o losach swojej rodziny w czasie II wojny światowej. Mieszkali na Wołyniu, w osadzie Witosowo (nazwanej na pamiątkę pobytu Wincenta Witosa), niedaleko Krzemieńca. Jej ojciec Franciszek Rydz), podobnie jak wielu innych mieszkańców tej osady, był osadnikiem wojskowym, przybyłym z armią gen. Józefa Hallera w 1920 r., na pomoc Legionom, walczącym z bolszewikami na tych terenach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Felicji Schäfler

Felicja Schäfler opisuje sytuację w getcie brzeskim utworzonym w lipcu 1941 r., przypominając o grabieży mienia, postawie żydowskiej policji, funkcjonowaniu szopów, epidemii tyfusu plamistego, akcjach likwidacyjnych. Pierwsza akcja odbyła się wiosną 1942 r. – sześć osób zastrzelono, na ulicach urządzano łapanki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Ryczko

Anna Ryczko opisuje wysiedlenia Żydów z Cieszyna. Wspomina, że w październiku 1939 r. do miasta przywieziono czeskich Żydów i zamykano ich w szkołach. Informuje, że jej mąż ukrywał Żydów, jednak nie podaje szczegółów. Mąż Ryczko był celnikiem i od 1938 r. ułatwiał Żydom nielegalne przekraczanie granicy czesko-polskiej, po aneksji części terytoriów Czechosłowacji przez III Rzeszę. Autorka pobieżnie powiadamia o szantażach i denucjacjach szmalcowników.

Strony