publikacje

Wróć do listy

Głód, zimno i strach

Autorka opisuje swój pobyt na Uralu, dokąd została deportowana razem z rodzicami i czterema braćmi z Turzyska (powiat Kowel) w dniu 10 lutego 1940 r. Relację rozpoczynają i kończą krótkie informacje o rodzinie przed i po powrocie z zesłania.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik 1839–1841

Nostalgiczny powrót Kai Chaborskiej do przeszłości, dedykowany jej braciom – Zenonowi i Florianowi – przebywającym na polistopadowej emigracji we Francji. Pamiętnik podzielony jest na dziesięć rozdziałów, poprzedzonych wprowadzeniem (datacja umieszczona w nagłówku jest błędna; treść w części końcowej dotyczy powrotu Chaborskiej z zesłania w Saratowie, co – jak odnotowuje Wiktoria Śliwowska w książce Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim – nastąpiło w 1842 r.). Sześć pierwszych rozdziałów (Biały dworek nad Tykiczem, Wielkanoc, Szkoły bazylianów.

publikacje

Wróć do listy

Papiery osobiste. Wspomnienia młodości

Wspomnienia z dzieciństwa i młodości Marii Ostrożyńskiej, podzielone na dwadzieścia jeden krótkich rozdziałów, posiadających osobną tytulaturę. Ostatnie rozdziały, tj. Mój brat Władzio i Pan Solicki, zostały opatrzone datacją (1925–1926), ale w początkowych fragmentach znajdują się dopiski ołówkiem (prawdopodobnie nieautorskie) z wcześniejszym datowaniem, wskazującym najpewniej na okres, którego dotyczą najwcześniejsze wspomnienia z dzieciństwa, przypadający na lata 1870–1871 (przy fragmencie o małżeństwie siostry Zosi widnieje data ołówkiem: 1872).

publikacje

Wróć do listy

Jedno życie

Autorka opisuje losy Polaków na Kresach Wschodnich na przykładzie własnej rodziny. Urodziła się na terenach obecnej Białorusi, na osiedlu fabrycznym Rajówka koło Ilii (trzydzieści pięć kilometrów od Mińska, czterdzieści pięć kilometrów od Starej Wilejki), dokąd jej rodzice (z synkiem) sprowadzili się z Wilna. Ojciec był urzędnikiem i kapelmistrzem orkiestry fabrycznej, tu znalazł zatrudnienie w fabryce tektury i papieru Bogdanowicza. W 1935 r. urodziła się Apolonia. Dzieciństwo wspomina beztrosko do momentu wkroczenia wojsk sowieckich we wrześniu 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Moje wspomnienia z ostatnich lat nauki w Oszmianie

Jadwiga Paszkiewicz opowiada o tajnym nauczaniu w czasie okupacji w Oszmianie. We wrześniu 1939 r. była w trzeciej klasie gimnazjum. Gdy wkroczyły wojska radzieckie, dyrektor Antoni Łokuciewski powiedział do uczniów, że choć nie ma już państwa polskiego, to uczyć się trzeba. Wkrótce został aresztowany, losy uczniów były różne. W czerwcu 1941 r. Oszmiana znalazła się pod okupacją niemiecką.

publikacje

Wróć do listy

O profesorze Stanisławie Skowrońskim, nowe szczegóły

Jadwiga Paszkiewicz opisuje losy profesora oszmiańskiego Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego, Stanisława Skowrońskiego. Autorka spotkała go w domu swego stryja, Feliksa Wysockiego, na początku lat 50. Profesor wrócił właśnie po pięcioletnim pobycie na Syberii do Oszmiany, skąd ubiegał się o wyjazd do Polski. Profesor rozpoznał w Jadwidze dawną uczennicę szkoły powszechnej z Oszmiany (sprzed wojny). Opowiedział jej o swych losach wojennych. Po klęsce wrześniowej przedostał się na Litwę, gdzie przetrwał do okupacji niemieckiej. W czasie okupacji był w AK.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Heleny Kozickiej

Wspomnienia rozpoczynają się od fragmentów o domu rodzinnym, gościach w domu Gostkowskich (Leon Walewski, Stanisław Menarski, Alfred Sulima Deyma). Z matką łączyła Helenę Kozicką chłodna, zdystansowana relacja. O ojcu autorka pisze przychylnie. Wspomina m.in., że Roman Gostkowski z radością przyjął wiadomość o śmierci papieża Piusa IX, gdyż był przeciwnikiem Kościoła. Dzięki ojcu interesowała się nauką, kształciła umiejętność logicznego myślenia. Twierdzi, że to sprawiło, że już we wczesnej młodości straciła wiarę.

publikacje

Wróć do listy

Szczęśliwe lata 1886–1908

Wspomnienia rozpoczynają się od wiadomości o dziadku autorki, Ignacym Bułhaku, właścicielu majątku Natalewsk i Rudnia, żonatym z panną Dobrowolską, ojcu pięciorga dzieci: Anieli (żony Edwarda Bronowskiego), Emilii (zamężnej Chmielewskiej), Helenie (zamężnej Kulikowskiej), Władysława (żonatego z Anielą Podhorską-Okołów) oraz Henryka, który był ojcem autorki.

publikacje

Wróć do listy

Podróż

Pamiętnik z podróży do Anglii, o narracji retrospektywnej, napisany z myślą o najbliższej rodzinie (być może przyjaciołach). Ma literacką, rozbudowaną formę, pełną porównań, metafor i szczegółowych opisów (opatrzonych czasami dialogami). Na podstawie wspomnienia o Jerzym Ostrowskim wnioskować można, że podróż do Anglii autorka odbyła w ramach studiów anglistycznych w 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z Wrocławia

Autorką pamiętnika jest Zuzanna Borowicz, studentka Akademii Medycznej. Wspomnienia dotyczą okresu dwóch miesięcy 1945 r. i obejmują wspólne przeżycia autorki i jej najbliższej przyjaciółki, które w lipcu owego roku przyjechały do Wrocławia z myślą o studiowaniu medycyny. Zuzanna opisuje zarówno początki pobytu we Wrocławiu (m.in. zakwaterowanie w pustej sali w klinice), jak i początki formowania się uczelni medycznej po wojnie, np. pracę Straży Akademickiej.

Strony