publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Zofii Weychan dot. strajku szkolnego w Wągrowcu 1906/7

Krótką opowieść Zofii Weychan o udziale w strajku szkolnym w Wągrowcu otwiera zarys nastrojów panujących wśród Polaków w zaborze pruskim, stosunku nauczycieli do edukacji Polaków oraz liczby uczestników protestów w Wągrowcu. W strajk zaangażowane były całe rodziny, wspierające działania dzieci. Rodzice, nierzadko przepędzani przez władze pruskie sprzed szkoły, byli także zastraszani: „Sędzia oświadczył Ojcu, że o ile nie zaniecha strajku, odbiorą mu dzieci do domu poprawczego w Szubinie” (k. 4v). Istotną rolę we wspomnieniach pełni ks. katecheta, Kopernik, za swoją działalność represjonowany przez władze niemieckie. Za udział w strajku Weychan została ukarana rocznym zakazem uczęszczania do szkoły, w efekcie ukończyła ją dopiero w wieku piętnastu, a nie czternastu lat: „[...] i tak z 15tym rokiem opuściłam mury szkoły wągrowieskiej, z zadowoleniem, że walczyłam o mowę Ojczystą z ukochaną naszą polską dziatwą, o lepsze jutro dla naszych najbliższych, dla Was, droga Młodzieży, w strajku brały udział rodziny Wojtychów, Walencuskich, Polcynów, Filipowskich, Żarnoskich, Kumów, Nalewskich […] i wiele innych” (k. 5r). Drugą część wspomnień stanowi opowieść o zjeździe uczestników strajku dzieci wągrowieckich, który to zjazd władze miasta zorganizowały w 1936 r.: „A teraz 30 lat dalej po pierwszej wojnie światowej Wągrowiec zaprosił nas na zjazd do naszego miasta, gdzieśmy walczyli o mowę Ojczystą. Niestety przybyło nas już tylko 60-ciu członków strajku, bo dużo kolegów poszło walczyć i już nie powrócili, poszli w zaświaty, nie doczekawszy się wolnej Polski” (k. 6v). Jako najstarsza uczestniczka zjazdu Weychan poproszona została o wygłoszenie referatu upamiętniającego wszystkie dzieci ukarane przez władze niemieckie. Wszelkie pamiątki, które łączyłyby Zofię z udziałem w tym wydarzeniu, zniszczyła ona we wrześniu 1939 r., starając się chronić zarówno siebie, jak i swoich rodziców przed represjami hitlerowskimi. Referat, dołączony do wspomnień, spisała autorka już po II wojnie światowej, odtwarzając go z pamięci.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Wągrowiec
Opis fizyczny: 
18 k. ; 21,5 cm.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1983
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
2412
Uwagi: 
Zapiski niebieskim długopisem, pismo równe, kaligraficzne (kurrenschrift), brak poprawek, nieliczne podkreślenia. Połowa stron nie zapisana, luźne kartki.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
Wągrowiec, strajk szkolny, kulturkampf, zabór pruski, szkolnictwo w zaborze pruskim, obrona kultury polskiej
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1906 do 1945
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia