publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Wilna z okresu II wojny światowej

Autorka opisuje doświadczenia wojenne swoje i swojej rodziny. Tekst jest dosyć chaotyczny, nie zawsze zachowana jest chronologia.

Przed wojną i w czasie okupacji mieszkała z rodzicami i rodzeństwem w Wilnie. Gdy wybuchła wojna i zaczęły się naloty niemieckie na Warszawę, do Wilna wkroczyli Litwini. Matka witała ich z radością, mówiąc, że jest „Litwinką mickiewiczowską”. Ale euforia trwała krótko. Zaczęło się szykanowanie Polaków. Po paru dniach wyrzucono ich z mieszkania kolejowego. Ojciec był lekarzem, kierownikiem Wydziału Sanitarnego w Dyrekcji Kolejowej na Wielkiej Pohulance. Rodzice poznali się na froncie w czasie I wojny światowej (matka była w POW, a ojciec w Legionach) i pobrali się w 1918 r. Ojciec stracił pracę i musiał znaleźć nową. Po dłuższych staraniach otrzymał posadę na Politechnice, a gabinet urządził w centrum miasta ze znajomym lekarzem. Zamieszkał tam z ciotką, której mąż został internowany na Litwie jako pułkownik (przed wojną pracował w Sądzie Wojskowym). Maria z matką i siostrami wyjechały do majątku dalekiej ciotki, ale wkrótce wróciły do Wilna, bo rodzina ciotki została wywieziona w głąb Rosji. Matka zmarła jesienią, mając 47 lat. W czasie okupacji sowieckiej Rosjanie pozamieniali prawie wszystkie kościoły katolickie na magazyny. Ocalała tylko Ostra Brama i kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu. Prześladowali Polaków. Potem przyszli Niemcy i zaprowadzili swoje porządki. Szalało gestapo, przeprowadzano rewizje, wywożono wojskowych. Na ulicach widywało się pochody Żydów, prowadzonych do więzienia. W lipcu 1944 r. wrócili Sowieci. Zaczęły się aresztowania, szczególnie AK-owców. Maria była w tym czasie z wujem w majątku znajomych pp. Tomaszewiczów. Po paru miesiącach wrócili do Wilna.

W 1945 r. zaczęła się repatriacja. Część Polaków się wahała. Ci co chcieli pozostać, musieli przyjąć obywatelstwo litewskie lub rosyjskie. Autorka wyjechała z ojcem w maju, transportem w wagonach bydlęcych. Ojciec był chory na zapalenie płuc. Jechali przez zniszczoną Warszawę, do Kutna. Tam stali parę dni bez kropli wody. Potem skierowano ich transport do Łodzi, gdzie na dworcu kolejowym mieszkali kilka miesięcy, czekając na mieszkanie.

Miejsce powstania: 
Warszawa
Opis fizyczny: 
mps., 32 s. luź.; ; 30 cm
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
2026
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
AWII/1360
Tytuł kolekcji: 
Archiwum Wschodnie
Słowo kluczowe 1: 
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia