publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o 1905 roku w Łodzi

W 1905 r. autorka przebywała w Łodzi, gdzie prowadziła darmową praktykę lekarską dla robotników fabrycznych. Ówczesna Łódź została pokrótce opisana jako ruchliwe i wielokulturowe miasto (dominowały w niej kultura polska, rosyjska i żydowska). W mieście przebywali też przedstawiciele różnych partii i ruchów politycznych. Organizowano liczne wiece i spotkania nadzorowane przez żandarmerię. Autorka wspomina, że na takie zebrania przyjeżdżali liczni mówcy z Warszawy. Śpiewano rewolucyjne pieśni (najczęściej Czerwony sztandar) i zbierano pieniądze na strajk kolejowy.

Jelcyna opisuje demonstrację, która mocno zapisała się w jej pamięci: wielotysięczny tłum kobiet, mężczyzn, starców i dzieci, kroczący ulicą Piotrkowską. Władze wydały zgodę na demonstrację, pod warunkiem że zatrzyma się ona przy wyznaczonej ulicy (w pamiętniku nie pada jej nazwa). Jednak zanim demonstranci dotarli do wyznaczonej granicy, znaleźli się pod ostrzałem wojska. Demonstranci w panice szukali kryjówki w okolicznych podwórzach. Jelcyna pisze o swojej znajomej. Wybrała się ona na pochód wraz z matką, którą miała się opiekować. Gdy padły strzały, znajomej udało się uciec, ale jej matka zginęła na ulicy.  Jelcyna opisuje także budowę barykad podczas zamieszek. Wspomina, jak do jej domu przybiegali młodzi rewolucjoniści, prosząc o zagotowanie wody. Wrzątek wylewali później z okien na żołnierzy, którzy próbowali sforsować barykady. Opisuje także młodego Żyda, który strzelał do wojska, stojąc na samym środku ulicy. Mówiono, że jest śmiały, że strzela szybko i celnie. Jelcyna z żalem pisze, że niczego więcej już się o tym młodzieńcu nie dowiedziała.

Od chwili stłumienia demonstracji odgłosy strzałów rozbrzmiewały w Łodzi nieustannie, spokojniej robiło się dopiero wczesnym świtem. Autorka wspomina, że musiała się chyłkiem przemykać do fabryki, w której przyjmowała pacjentów. Wkrótce władze ogłosiły stan wojenny w powiecie łódzkim (25 czerwca 1905 r.). Autorka podsumowuje swoje wspomnienia: „Tak doszło do zakończenia wolności i… zapoczątkowania reakcji”.

Autor/Autorka: 
Inny tytuł: 
Воспоминания о 1905 г. в Лодзи
Wariant tytułu: 
Wospominanija o 1905 g. w Łodzi
Opis fizyczny: 
[6] k. złoż. luź.
Postać: 
inne
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Rosyjski (terroryści)
Dostępność: 
Rękopis dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1920
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
f. 1337 op.. 1 jed. chr. 302
Uwagi: 
Półarkusze w kratkę, zapisane niebieskim atramentem.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
praktyka lekarska, demonstracje w Łodzi, walki rewolucjonistów na barykadach, stan wojenny
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1905
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia