publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik nauczycielki z Chyrowa

Pamiętnik z lat 1940–1944 zesłanej do Kazachstanu nauczycielki. Dokument jest lakonicznym zapisem obejmującym okres wysiedlenia autorki. Wspomnienia rozpoczynają się w dniu aresztowania i wywózki z rodzinnego Chyrowa, 13 kwietnia 1940 r. Autorka przed wojną była nauczycielką w żeńskiej szkole (po wybuchu wojny i utworzeniu szkoły polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej razem z siostrą brata uczyła w szkole polskiej), właścicielką willi jednorodzinnej. Miała trójkę dzieci: syna i dwie córki. Syn uczył się w gimnazjum w Bąkowicach, starsza córka była uczennicą trzeciej klasy gimnazjum u pp.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Bronisławy Ładygo

Krótki faktograficzny zapis historii rodziny Bronisławy Ładygo począwszy od 1944 r., kiedy ścieżki członków rodziny zaczęły się rozchodzić, a ich losy gmatwać. W ciągu kolejnych powojennych lat rodzina stopniowo zaczęła się rozdzielać i znikać z Wilna, na co złożyło się m.in. zesłanie na Syberię i wyjazdy w kolejnych akcjach przesiedleńczych. Ładygo wraz z matką opuściły Wilno podczas ostatnich transportów w ramach tzw. repatriacji i po kilku miesiącach podróży i oczekiwań na przydział mieszkania zamieszkały w Tychach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Katarzyny Papskiej

Zapiski Katarzyny Papskiej dotyczą przede wszystkim zbrodni UPA w jej rodzinnej miejscowości Podkamień (pow. rohatyński) w 1944 r. – wymordowania grupy kilkudziesięciu Polaków – oraz późniejszego przymusowego przesiedlenia autorki z rodziną. Dokument zawiera nieskładne fragmenty odnoszące się do tragicznych wydarzeń z Podkamienia; autorka opisuje także okres poprzedzający swoje wysiedlenie (pozostawiony dorobek) i przybycie do Bydgoszczy. Zapiski są urywkowe, chaotyczne, przeplatane wypowiedziami autorki nt. stosunków polsko-ukraińskich, polskiej polityki.

publikacje

Wróć do listy

Osadnictwo

Dokument jest streszczeniem losów autorki i jej rodziny na zesłaniu, gdzie spędzili łącznie sześć lat (1940–1946), oraz początków nowego życia po powrocie do Polski. Pękala opisuje m.in. straszne warunki, w jakich musieli przeżyć i pracować – zarówno dorośli, jak i dzieci, które też były wykorzystywane w charakterze darmowej siły roboczej. Zapiski kończą się wspomnieniem z pierwszych chwil na tzw. Ziemiach Zachodnich, gdzie autorka wraz z rodziną trafiła po przesiedleniu i krótko dzieliła dom i życie z mieszkającymi tam wciąż Niemcami.

publikacje

Wróć do listy

Świadectwo Urszuli Płochcińskiej

Krótkie świadectwo Urszuli Płochcińskiej dotyczące przymusowego przesiedlenia na tzw. Ziemie Odzyskane z rodzinnego Lwowa. Autorka pisze o strachu i nieustannym poczuciu zagrożenia ze strony Rosjan i Ukraińców, które zmusiły jej rodziców do pozostawienia dorobku życia (dom, sklep, zakład szewski) i wyjazdu.

publikacje

Wróć do listy

Nauczycielskie wspomnienia i refleksje z lat 1950–1956

Elżbieta Staw-Zielińska w swoich wspomnieniach z lat 1950–1956 opisuje drogę do zawodu nauczycielki i pierwsze powojenne lata pracy zawodowej w szkolnictwie, przede wszystkim z okresu nauczania w Technikum Leśnym w Warcinie. Dokument ukazuje głównie rodzaj i charakter pracy autorki, jej zaangażowanie i liczne pomysły, które z zapałem i sukcesem realizowała. Staw-Zielińska poświęca w tekście wiele miejsca swoim uczniom, którzy są ważnym elementem w jej opowieści. Niewiele dowiadujemy się o innych osobach – choćby z kadry nauczycielskiej – ani o życiu prywatnym autorki.

publikacje

Wróć do listy

Repatrianci – relacja Krystyny Zawadzkiej

Wspomnienia dotyczą przymusowego wysiedlenia rodziny autorki ze Stanisławowa (obecnie Iwano-Frankiwsk na Ukrainie) na tzw. Ziemie Odzyskane po II wojnie światowej. Zawadzka przedstawia okoliczności, w jakich odbyło się opuszczenie rodzinnych stron, emocje z tym związane i represje ze strony ukraińskich mieszkańców wobec Polaków, którzy jeszcze nie wyjechali. Opisuje również warunki transportu przesiedleńców, drogę na Śląsk i pierwsze wrażenia po przyjeździe.

publikacje

Wróć do listy

Relacja z rejonu Tarnopola K. Żabskiej-Kubiniec

Autorka opisuje losy swojej rodziny w czasie II wojny światowej, którą przeżyła z mężem i dziećmi w Tarnopolu. Jej zapiski ukazują rzeczywistość wojenną, m.in.: konspiracyjną aktywność małżonków, relacje autorki z żydowskim małżeństwem Oksów – właścicielami cegielni, aresztowania ludności, ucieczkę męża na zachód.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie o śp. Maryli Pelczarskiej

Krótkie wspomnienie Teresy Skalskiej o Marii (Maryli) Pelczarskiej, którą Skalska poznała w obozie na Syberii. Autorka zaprzyjaźniła się z Pelczarską i wiele zawdzięczała jej troskliwej opiece w czasie zesłania.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ewy Borensztajn

Kiedy wybuchła wojna niemiecko-radziecka, Ewa Borensztajn mieszkała we Lwowie. W 1941 r. trafiła do getta, gdzie pracowała w zakładach Schwartza. Obawiając się o życie swojego dziecka, oddała je pod opiekę Polce, która zażądała więcej pieniędzy za milczenie. Borensztajn odebrała syna i chowała go podczas pracy. Szwagier polecił jej zaufane Polki w Warszawie (siostry Annę i Helenę Krajewskie), które za minimalną opłatę zaopiekowały się dzieckiem.

Strony