publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Weissberg

W pierwszej części relacji Anna Weissberg opisuje swoją ucieczkę z lwowskiego getta. Autorka wspomniała, że posługiwała się „krakowską metryką”. Druga część zawiera lakoniczne informacje o pracach, jakie wykonywała po opuszczeniu Lwowa. Na wsi była „kobietą do krów”, okazało się jednak, że jest to trudne i nieprzyjemne zajęcie. W Krakowie znalazła zatrudnienie jako służąca w rodzinie volksdeutschów. Pracodawcy odmówili jej pomocy w zameldowaniu się, a bez tego była narażona na aresztowanie podczas kontroli dokumentów.

publikacje

Wróć do listy

Sprawa „Sokoła”, prowokatora z opowiadań tow. Johna Romana.

Konstancja Jaworowska relacjonowała sprawę „Sokoła”, czyli Mariana Trochanowicza. Był żonaty, miał dwie córki. Mieszkał na ul. Dzielnej, pochodził z Galicji (obecnie obszar Europy Środkowej). Z zawodu stolarz-rzemieślnik, pracował w fabryce „Rudolfa” na Nowolipiu (obecnie dzielnice Wola i Śródmieście w Warszawie). Należał do Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej jako dziesiętnik. Jego dziesiątka powstała w dzielnicy Powązki w 1905 r. (po strajku styczniowym), a rozpadła się ok. sierpnia 1905 r. (po odbijaniu Okrzei). Prowadził ją instruktor Nałęcz.

publikacje

Wróć do listy

Kanwa i na kanwie

Zasób składa się ze wspomnień wojennych Adama Uziembły, które zostały zredagowane oraz uzupełnione przez Anielę Uziembło, córkę autora. Wspomnienia rozpoczynają się od krótkiego życiorysu Adama Uziembły, który spisał swoją relację w latach 60. XX w.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miriam Robinzon

Miriam Robinzon opisała akcje likwidacyjne w getcie wileńskim. W październiku 1941 r. zlikwidowano „małe getto”, a jego mieszkańców zamordowano w Ponarach. Prawdopodobnie w jej relacji chodziło także o akcje przeprowadzane na terenie „dużego getta”. Autorka przypomina o próbach zorganizowania ruchu oporu przez młodzież związaną z organizacjami bundowskimi. Nie udało się im przeprowadzić zaplanowanych działań. Tekst zamyka opis selekcji poprzedzającej egzekucję.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Leonki Gertler

Leonka Gertler opisała likwidację getta w Dębicy (lipiec 1942): transporty do obozu w Bełżcu i masowe egzekucje na terenie getta. Informuje o losach wielu znanych jej osób, niekiedy podaje ich imiona i nazwiska.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ilony Cukier

Ilona Cukier opisuje ostateczną likwidację krakowskiego getta, która rozpoczęła się 13 marca 1943 r.: selekcje, egzekucje, a także transporty do obozów zagłady (Bełżec,Treblinka, Majdanek) oraz do obozu pracy w Płaszowie. Pozostała część relacji jest poświęcona obozowi w Płaszowie. Autorka przypomina o niewolniczej pracy, głodzie, karach chłosty, rozstrzeliwaniu więźniów. Zapamiętała kilka egzekucji w obozie, m.in. powieszenie siedemnastolatka za śpiewanie rosyjskich pieśni i młodej kobiety za próbę ucieczki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Gerszowicz

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy okresu od 1943 do 1945 roku.

Autorka opisała transport z getta do obozu koncentracyjnego Stutthof, w którym znalazła się w roku 1943. Opisała panujące w obozie warunki, relacje między więźniarkami i traktowanie kobiet przez strażników.

Zrelacjonowała także przebieg selekcji i akcji mającej na celu wymordowanie przebywających na terenie obozu Stutthof dzieci.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gołdy Teichman

Gołda Teichman opisała obóz pracy przymusowej w Starachowicach, przede wszystkim selekcje i zbiorowe egzekucje. Z powodu zbliżającego się frontu wschodniego obóz był ewakuowany przez Auschwitz na terytorium Niemiec (do Ravensbrück, Malchow i Lipska).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Schoenfeld

W pierwszej części relacji Anna Schoenfeld opisuje przesiedlenia z getta w Drohobycza do obozu w Płaszowie. Zakwaterowano po tysiąc osób w jednym baraku. Trzypiętrowe prycze pomieściły zaledwie część więźniarek. Autorka przypomina warunki życia i pracy w obozie, wymienia nazwiska strażników, komendanta i innych osób. W drugiej części wspomina o akcji likwidacyjnej, która odbyła się 14 maja 1944 r. Nocna zmiana więźniów i więźniarek nie poszła do pracy, a w niedzielę rano baraki, w których przebywały dzieci poniżej dziesiątego roku życia (Kinderheim) zostały otoczone.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ali Dychtward

Relacja Ali Dychtward została podzielona na trzynaście części, w początkowych fragmentach pojawia się dużo dat i szczegółów. W pierwszej części (Wysiedlenie Warszawy) pod datą 22 lipca 1942 r. autorka opisała akcję likwidacyjną w getcie warszawskim: łapanki, spanikowanych ludzi, zwłoki leżące na ulicach. Dokumenty zaświadczające o pracy nie chroniły wszystkich zatrudnionych przed deportacją i eksterminacją. Odnotowała, że z ok. sześciuset tysięcy pracowników do szopów wróciło kilkadziesiąt tysięcy. Kolejne warsztaty były zamykane.

Strony