publikacje

Wróć do listy

Relacja Laury Dientenfass

Laura Dientenfass opisała sytuację Żydów w krakowskim getcie: prześladowania, przesiedlenia, prace przymusowe, łapanki i egzekucje. Po akcji likwidacyjnej (marzec 1943) została wywieziona do obozu w Płaszowie. Wspomina o szczegółowych rewizjach osobistych Żydówek. Następnie przebywała w obozie pracy w Pionkach. Ukraiński strażnik pobił ją do nieprzytomności, gdy odkrył, że przemyca chleb. Potem trafiła do Auschwitz-Birkenau (lipiec 1944). Po dwóch dniach przeprowadzono selekcję i połowa więźniarek straciła życie. Pozostałe nosiły kamienie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Połoseckiej

Mala Połosecka opisuje getto w Adamowie: prześladowania, kontrybucje, roboty przymusowe, transporty do obozów w Dęblinie i Bełżcu. We wrześniu 1940 r. nastąpiły aresztowania inteligencji żydowskiej i polskiej. Do Adamowa przybywały transporty Żydów z innych miejscowości. W czasie likwidacji getta w Adamowie (październik 1942) autorka została wywieziona do warszawskiego getta. Uciekła i ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie, dzięki pomocy Polaków. Po upadku powstania warszawskiego trafiła do Wrocławia, a następnie do Głogowa, gdzie doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lorki Schorr

Lorka Schorr opisała trzy akcje likwidacyjne w getcie krakowskim w 1942 r. Została wywieziona do obozu w Płaszowie, a po siedemnastu dniach zgłosiła się do transportu personelu medycznego i trafiła do obozu pracy w Szebniach (marzec 1943). Przedstawiła warunki życia w obozie i swoją pracę w ambulatorium. Wspomina o napływających transportach więźniów i selekcjach, a także o grobie jeńców radzieckich w pobliskim lesie. W zakończeniu przypomina o ewakuacji obozu i wysłaniu 2,500 więźniów (wymienia nazwiska kilku lekarzy) do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig o majątku Berdechów i volksdeutschu Baumbergerze

Berta Lichtig opisuje los grupy Żydów pracujących w majątku Berdechów nieopodal Mielca. Zarządcą był miejscowy leśniczy i volksdeutsch Baumberger. Jego żona zmarła w czasie wojny – była Polką, „porządną osobą”, ale mąż „źle się z nią obchodził”. Baumberger bił gumową pałką, batem lub drągiem tych żydowskich robotników, którzy, jego zdaniem, pracowali zbyt opieszale. Zdarzało się, że znęcał się nad Żydami i Żydówkami w obecności swojej kochanki, która „siedziała w powozie i zaśmiewała się”. Autorka przypomina także próbę ucieczki podjętą przez Żydów.

publikacje

Wróć do listy

[List Marii Szendzielosz do Michała Hórnika w Bauzen]

List rozpoczyna się od życzeń błogosławieństwa i pomyślności dla księdza Michała. Autorka listu dziękuje za przesłaną książkę, prawdopodobnie do nabożeństwa - jest szczęśliwa, ponieważ wcześniej nie miała swojej i musiała korzystać z modlitewnika innej służącej. Dodatkowo list od księdza ucieszył ją, bo podtrzymywanie korespondencyjnego kontaktu jest dowodem na to, że nie żywi on do niej żadnej urazy, a tego się obawiała. Wspomina, że odczytywała listy od księdza znajomym służącym, które radowały się z faktu, że prowadzi on korespondencję z jedną z nich.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sali Ungerman

Relacja z datą dzienną 14 listopada 1945 roku. Dotyczy wydarzeń z okresu od 1942 do 1945 roku.

Tekst otwierają informacje z roku 1942. Autorka zapisała, że jej rodzina przebywała w getcie w Opatowie. Ją wysłano z "aryjskimi" dokumentami wystawionymi na nazwisko Maria Przybylska do Lublina. Mieszkała u Polaka (brak personaliów) ukrywającego Żydów, starała się też pomagać znajomemu Żydowi przebywającemu w lagrze przy ulicy Lipowej 7.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Połońskiej

Mala Połońska opuściła białostockie getto i wyjechała do Wołkowyska. Przebywała u swojej ciotki, a dzień po święcie Jom Kippur jej krewna została aresztowana. Autorka wróciła do Białegostoku, do matki. Nie mogła przedostać się do getta, zdobyła rosyjski paszport i wyruszyła do Warszawy. Została zatrzymana, podczas przesłuchań na gestapo nie przyznała się do żydowskiego pochodzenia. W transporcie trzydziestu pięciu kobiet trafiła do obozu pracy. Więźniarki latem pracowały w polu, zimą w lesie. Zaprzyjaźniła się z Polką. W związku ze zbliżającym się frontem wschodnim kobiety ewakuowano.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miry Kniaziew

Mira Kniaziew wraz z rodzicami trafiła do Auschwitz. Jej ojciec znajdował się w męskiej części obozu. Autorka wspomina ostatnią rozmowę z ojcem, w przeddzień jego wywiezienia do Niemiec.Nakazał jej opiekować się matką i powtarzał, że musi być dzielna. Kniaziew opisała białe izolatory, wokół których okręcone był druty ogrodzenia. Widać było je wyraźnie w nocy i zdawały się zachęcać do samobójstwa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lilith Stern

Relacja Lilith Stern została podzielona na tytułowane części. W pierwszej autorka opisuje wielogodzinne oczekiwanie na pociąg do Lwowa. Ojciec został powołany do wojska (Wyjazd z Krakowa). 16 września 1939 r. dołączył do rodziny (Powrót tatusia i wkroczenie Sowietów). 29 czerwca 1941 r., „po zażartej jednotygodniowej obronie”, Niemcy zajęli Lwów. Żydzi początkowo bali się pokazywać na ulicach. Ukraińcy zgłaszali się do „czynnej służby w policji”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Dicker

Helena Dicker opisuje obóz w Skarżysku-Kamiennej, gdzie pracowała w fabryce amunicji. Więźniarki były źle i brutalnie traktowane, brakowało im ciepłych ubrań. Przypomina o selekcji w obozie, chorych więźniów zabito, matki z dziećmi wywieziono do Lipska i Auschwitz.

Strony