publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Stefanii Siatkowskiej z lat 1912–1914 dotyczące rodziny Stadnickich

Wspomnienia Stefanii Siatkowskiej z lat 1912–1918, okresu spędzonego w Nawojowej, majątku hrabiego Stadnickiego, gdzie po nieokreślonych, ale dramatycznych zdarzeniach („Utraciliśmy całe swoje mienie, pozostaliśmy bez grosza w kieszeni i dachu nad głową”), trafiła wraz z rodziną. Pracę u hr. Stadnickiego otrzymał ojciec autorki, wkrótce też spełniło się jej marzenie i sama także została zatrudniona na zamku. Relacja autorki obejmuje opisy: majątku w Nawojowej (okolicy miasteczka i zamku, pokoi, ogrodu), pracy pokojówki, zakresu jej obowiązków i wspomnienia kontaktów z pracodawcami – Heleną, Stefanią i Adamem Stadnickimi. Siatkowska sporo miejsca poświęciła tej rodzinie, wobec której żywiła uwielbienie i przejawiała entuzjastyczne poddaństwo, jej pracy towarzyszył zaś niesłabnący zachwyt i poczucie zaszczytu z powodu możliwości służenia u hrabiostwa. Wpatrzona w Stadnickich autorka z wielkim pietyzmem opisała zwyczaje swoich pracodawców, ich zajęcia, obyczaje i stosunki wewnątrz rodziny oraz między państwem a służbą, przy okazji przytaczając ciekawe anegdotki z życia na zamku. Fragmenty wspomnień dotyczą też innych osób pracujących wraz z autorką u Stadnickich. Zapiski obejmują również relację autorki z podróży i dwuletniego pobytu w innej posiadłości hrabiostwa – zamku Frain na Morawach (obecnie Vranov nad Dyjí w Republice Czeskiej) – dokąd udała się w charakterze opiekunki córek właścicieli Nawojowej: Marii, Jadwigi, Heleny i Stefanii Stadnickich. Notatki zawierają wzmiankę o rezygnacji z pracy w 1918 r. i emocjonalnym pożegnaniu ze Stadnickimi. Wspomnienia kończy opis ponownego spotkania z Adamem Stadnickim w 1918 r. i jego matką w 1928 r.

Oprócz wspomnień w zbiorze znajduje się niedokończona sztuka teatralna Święty Gral (Rycerz św. Grala. Dramat wielkopański z 1959 r.) Stefanii Siatkowskiej, która liczy dwa akty (akt 1, 4 oraz dialogi do aktu 2) i opowiada historię rodziny Stadnickich poprzez pryzmat losów głównego bohatera, hrabiego Adama. Oprócz niego w dramacie występują: hrabina Stadnicka (matka hrabiego), książę Leon Sapieha (stryj hrabiny), Staś (syn sługi), dozorca więzienia, urzędnik niemiecki oraz cały zastęp bohaterów fantastycznych – m.in. Jaśmin, Król Arthus, rycerze i dziewice. Sztuka rymowana, obejmuje życie hrabiego od dzieciństwa (akt 1), po schyłek życia (akt 4). Siatkowska rozpoczęła akcję sztuki w momencie, kiedy jej bohater, będąc małym chłopcem, przejmuje rolę właściciela rodzinnego majątku – już wtedy zaczyna ciążyć na nim odpowiedzialność. W kolejnej odsłonie Adam Stadnicki – młodzieniec świeżo po szkołach – musi wybrać pomiędzy obowiązkami wobec rodziny a chęcią korzystania z życia. Sztukę zamykają rozmyślania starego hrabiego: ograbiony z majątku i niesłusznie osadzony w więzieniu wspomina swoje życie. Jedną z odsłon tego aktu jest „Sen”. Ta część przedstawia rozmowę hrabiego z matką oraz sceny z dworu króla Arthusa – spotkanie króla z polskim rycerzem Henrykiem Probusem oraz z synem Adama Stadnickiego, Jędrkiem.

Do zbioru dołączony został list z wierszem do hrabiego Stadnickiego. W liście Siatkowska poruszyła m.in. kwestię swych pamiętników (przesłanych najwyraźniej Stadnickiemu do wglądu), w których zawarła wspomnienia z kilkuletniego pobytu w rodzinie Stadnickich, oraz swoją obecną sytuację zdrowotną i życiową. Pomimo upływu połowy wieku od zaprzestania pracy dla rodziny hrabiego, autorka nadal utrzymywała niezwykle podniosły i afektowany ton. Wyraźnie widać w liście silną emocjonalną więź autorki z rodziną Stadnickich: „[…] tak bardzo kochana Rodzina Wielce Czcigodnych Państwa”, i hierarchiczny charakter tejże relacji: „[…] widzę, że tylko po to posłana byłam do Przezacnego Domu WC Państwa, aby opisać kilka zdarzeń z życia, które teraz są miłą rozrywką dla Pana”.

Autor/Autorka: 
Inny tytuł: 
Pamiętnik Stefanii Siatkowskiej
Wariant tytułu: 
Wyjątki z kart pamiętnika Stefanii Siatkowskiej
Miejsce powstania: 
Stary Sącz
Opis fizyczny: 
54 k. : fot. ; 30 cm.
Postać: 
inne
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Zbiór zinwentaryzowany, z założenia udostępniany jest mikrofilm. W Dziale Rękopisów ZNiO możliwość otrzymania oryginału do wglądu w celach badawczych, po złożeniu pisma rekomendującego z uczelni/projektu badawczego etc.
Data powstania: 
Od 1959 do 1968
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
15582/II, mf 10068
Uwagi: 
Tytuł nadany przez przez redakcję Archiwum Kobiet. Maszynopis, tekst czytelny. Rękopis na okładce tekturowej, dwa rodzaje pisma (pióro, czarny atrament; długopis, niebieski tusz; czerwona i różowa kredka, ołówek kryty długopisem). Tekst miejscami nieczytelny, zatarty. U dołu okładki podpis A. Stadnickiego (różowa kredka). Na 2 k. dopisek Stadnickiego (długopis, niebieski tusz), innym kolorem tuszu (odcień nieb.) data i miejsce. Na większości stron (w prawym dolnym rogu kartki) parafka Stadnickiego. Drobne poprawki maszynowe. Kartki oprawione przez ZNiO (oryginalnie luźne kartki zostały podklejone grzbietem strony, każda z osobna, całość złączona okładką). Maszynopis przepisany przez Adama Stadnickiego ("Przepisałem dosłownie z oryginału udzielonego mi przez Autorkę"). Maszynopis sztuki: okładka tekturowa. Tytuł ozdobiony odręczną, kolorową ilustracją, wykonaną kredką (czerwona, niebieska, czarna, różowa, bordowa), litery tytułu także ozdobione kredką (niebieska, czarna, różowa). Ręczna adnotacja Stadnickiego długopisem (niebieski tusz) wraz z datą i jego podpisem. Nieliczne dopiski oraz zaznaczenia ołówkiem i piórem (czarno-niebieski atrament) oraz różową kredką. Papier miejscami przebarwiony. Kartki oprawione przez ZNiO (oryginalnie luźne kartki zostały podklejone grzbietem strony, każda z osobna, całość złączona okładką). List z 17.12.1968: kartki oryginalnie luźne – zostały podklejone grzbietem strony i stanowią część zbioru, który w całości został złączony okładką. Maszynopis, zapis dwustronny, podpis Stefanii Siatkowskiej na końcu listu (pióro, czarny atrament). U góry listu naklejony kolorowy obrazek (4 x 8 cm).
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
życie arystokracji, praca pokojówki, wychowanie i edukacja hrabianek
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1885 do 1968
Nośnik informacji: 
papier
fotografia / skan
mikrofilm
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia