publikacje

Wróć do listy

Relacja Zeldy Gotlib

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Autorka wspomnienie rozpoczyna od informacji, że wraz z bratem już na początku wojny mieli plan uciec do Rosji. Kiedy udało kupić bilety i udać na stację kolejową spostrzegli, że żołnierze wyciągają z pociągów Żydów. Zmienili wówczas plan, oddali bilety, a za uzyskaną sumę zakupili żywność.

Gotlib opisuje też sposób pozyskiwania żywności. Jako, że miała „dobry wygląd” udawało jej się „nierozpoznanej” stanąć po chleb w kolejce dla Polaków. Wspomina również, jak po włączeniu Łodzi do Rzeszy po mieście krążyły pogłoski o tym, że wszyscy mieszkający Żydzi będą z miasta wysiedleni.

W dalszej części wspomina utworzenie getta oraz związane z tym przeprowadzki i zamiany mieszkań. Bardzo szczegółowo opisuje każdy najmniejszy, nowy obowiązek i obrazuje w ten sposób jak bardzo dezorganizowało to życie. Autorka dużo miejsca we wspomnieniu poświęca sprawom jedzenia. Opisuje szczegółowo wszystko; od sposobów „organizowania” pożywienia, na przepisach kulinarnych skończywszy.

W swoim wspomnieniu, Zelda Gotlib, odmierza czas kluczowymi dla historii getta Łódzkiego wydarzeniami, a nie datami: „podczas drugiej szpery”, „po akcji wyłapywania dzieci” itp. Przed jedną z akcji likwidacyjnych (zwanych szperami właśnie) opisuje dokładnie sposób, w jaki udało jej się zorganizować kartę pracy dla ojca. Miało to go uchronić przed wywiezieniem. W kilka dni po tej akcji jej ojciec zmarł. Autorka jednak praktycznie w ogóle nie zajmuje się żałobą po nim, tylko załatwianiem formalności. „Jeszcze tego samego dnia co umarł dostałam jego rację chlebową. Cieszyliśmy się, kiedy dostałam rację i chociaż cierpieliśmy z powodu śmierci ojca, cieszyliśmy się jego chlebem”. Wspomina za to pogarszający się stan psychiczny swojej matki, oraz chorobę swojego brata, która wkrótce doprowadziła do jego śmierci. Nadal jednak Autorka nie przeżywa żałoby.

Podczas kolejnej akcji likwidacyjnej, Autorka zdecydowała się jechać „na wysiedlenie” razem z matką. Tłumaczyła, że nie chce się z nią rozstawać. Gdy jednak przyszło do selekcji, zostały one rozdzielone i Autorce udało się ukryć w getcie.

Opisywała, że dzień po zabraniu jej matki, jeszcze na jej książeczkę żywnościową udało jej się odebrać chleb i kartofle. Wspomina jednak, że już drugiego dnia, sąsiad (który od niedawna pracował w żydowskiej policji) wybił dziurę w ścianie jej mieszkania i ukradł jedzenie. W dalszej części opisuje ona swoje starania by mieszkanie to zmienić i – ku jej zdziwieniu – udaje się to zrobić w ciągu dwóch dni.

Zelda Gotlib pracuje w magazynie słomy. Wyplata z niej różne rzeczy mające służyć ocieplaniu, lecz w swoich wspomnieniach nie poświęca pracy dużo miejsca. Wspomina ona jednak sytuację w pracy, kiedy to jedna z pracownic, która miała już oznaki choroby głodowej, zmarła na stanowisku pracy.

Autorka wspomina też wysiedlenie do pracy w Częstochowie (w relacji nie jest do końca jasne, czy fabryka jest w Częstochowie czy w Skarżysku-Kamiennej) do fabryki amunicji. Poza ciężką pracą i przemocą fizyczną wspomina również wszechobecną przemoc seksualną i gwałty dokonywane zarówno przez strażników, jak i innych więźniów. Z pobytu w obozie wspomina też eksperymenty medyczne jakim była poddawana.

Relację kończy informacja o wyzwoleniu przez Armię Czerwoną.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Łódź
Opis fizyczny: 
23 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Jidisz
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1948
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
301/3305
Tytuł kolekcji: 
Relacje Żydów Ocalałych z Zagładyholok
Uwagi: 
Relacja autoryzowana. Protokołowała Klara Mirska. Relacja posiada dwa stemple: Żydowskiej komisji historycznej i Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Data dzienna: 
24 lut 1948
Główne tematy: 
eksperymenty medyczne, przemoc seksualna, gwałt, przemoc fizyczna, upokorzenie, Zagłada, antysemityzm
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1939 do 1945
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
nośnik elektroniczny
Gatunek: 
relacja