publikacje

Wróć do listy

Relacja Lilith Stern

Relacja Lilith Stern została podzielona na tytułowane części. W pierwszej autorka opisuje wielogodzinne oczekiwanie na pociąg do Lwowa. Ojciec został powołany do wojska (Wyjazd z Krakowa). 16 września 1939 r. dołączył do rodziny (Powrót tatusia i wkroczenie Sowietów). 29 czerwca 1941 r., „po zażartej jednotygodniowej obronie”, Niemcy zajęli Lwów. Żydzi początkowo bali się pokazywać na ulicach. Ukraińcy zgłaszali się do „czynnej służby w policji”. Kierowali Żydów do prac przy czyszczeniu ulic, szaletów miejskich oraz kanałów. Autorka podała, że ok. 6 tys. osób zginęło głównie z rąk ukraińskich w czasie pogromu w dniu urodzin Petlury (wrzesień 1941). Zostali rozstrzelani na Piaskach (Wkroczenie Niemców do Lwowa). 20 marca 1942 r. zebrano ludność żydowską, oddzielono mężczyzn od kobiet. Autorka wydostała się z tłumu i zdołała zdobyć oraz dostarczyć matce zaświadczenie (prawdopodobnie o zatrudnieniu), dzięki temu matka została zwolniona (Marcowa akcja). Najgorsza prześladowania we Lwowie rozpoczęły się 15 sierpnia 1942 r. Autorka z matką ukryły się. Ojciec uważał, że zaświadczenia z marca są wystarczające, jednak został aresztowany i przepadł bez wieści. W tym czasie zginęło ok. 60 tys. Żydów (Sierpniowa akcja). Autorka przebywała w getcie – opisuje warunki życia i epidemię tyfusu (Ghetto). W nocy z 17 na 18 listopada 1942 r. rozpoczęła się akcja likwidacyjna. Ukryła się wraz z dziadkiem w bunkrze (Akcja listopadowa). Stern w wierszu przedstawiła swoją ucieczkę z getta i ukrywanie się z matką po tzw. aryjskiej stronie (Wiersz Sternówny Lilith – Moja ucieczka z ghetta). Matka Stern odwiedzała swoich rodziców w getcie, babcia autorki zachorowała na tyfus i „na płuca” (Życie w zamkniętym ghecie). Po „aryjskiej stronie” Żydzi byli szantażowani i denuncjowani, także przez innych Żydów, Stern stwierdziła, że „w każdym narodzie są zwyrodnialcy i niestety u nas [...] także” (Sytuacja w dzielnicy aryjskiej). W 1943 r. getto płonęło i słychać było strzały. Babcia autorki znajdowała się w tym czasie w szpitalu na terenie getta i tam prawdopodobnie zginęła. Stern opisuje Niemkę, która je bezinteresownie ukrywała przez półtora roku, dodając, że pokochała ją jak własną matkę (Wykończenie getta dnia 1 czerwca 1943). W marcu 1944 r. rozpoczęła się ewakuacja niemieckiej ludności cywilnej z powodu zbliżającego się frontu wschodniego. Wtedy wyjechała Niemka, która opiekowała się autorką i jej matką. Potem obie znalazły schronienie w ukraińskim klasztorze, gdzie były traktowane „z nadmierną życzliwością” (Pierwsza ucieczka niemców w marcu 1944 r.). W końcowym, nietytułowanym fragmencie Lilith Stern wyraża wdzięczność Armii Czerwonej. Uważa, że każdy ocalały powinien jak najszybciej wyjechać do Palestyny.

Autor/Autorka: 
Wariant tytułu: 
Dokładny opis moich przeżyć od 31 8 39. do 27 7 44.
Miejsce powstania: 
Kraków
Opis fizyczny: 
18 s. ; 29,5 cm.
Postać: 
kartki w teczkach
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1945
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
301/1181
Tytuł kolekcji: 
Relacje Żydów Ocalałych z Zagłady
Uwagi: 
Tytuł relacji nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Data powstania przybliżona.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
okupacja niemiecka, getto, masowe egzekucje, ukrywanie się po tzw. aryjskiej stronie
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1939 do 1944
Nośnik informacji: 
papier
nośnik elektroniczny
Gatunek: 
relacja