[List Marii Ilnickiej do Michała Hórnika]

Ilnicka pisze list do księdza Michała Hórnika w rocznicę ich spotkania. Podkreśla, że znajomość z kanonikiem ma dla niej do dziś bardzo duże znaczenie - dzięki niemu poznała Łużyce i okolice Budziszyna, które wydają się jej miejscami szczególnie pięknymi i ważnymi dla kultury. Nazywa Łużyczan ludźmi szlachetnymi i wiernymi swojej ziemi. To stwierdzenie jest o tyle istotne, że można doszukać się w nim aluzji do politycznej koncepcji repolonizacji tych obszarów i odkryć przeświadczenie autorki, że Serbołużyczanie, jako lud słowiański, musieli mierzyć się z żywiołem niemieckim. Ilnicka podkreśla, że jej głębokie zainteresowanie Łużycami nie jest pustym frazesem, ale wynika z chęci lepszego poznania tamtejszej kultury i mieszkańców, dlatego żywi nadzieję, że uda się jej w przyszłości powtórnie odwiedzić ten region. Autorka dziękuje za nadesłany jej przez Hórnika obraz przedstawiający widok cmentarza w Budziszynie (ten wątek, dlaczego akurat taki obraz został przez niego wybrany, jest kolejnym przykładem ówczesnej geopolityki – cmentarz polski jest dowodem na polskość ziem; wskazywanie polskich miejsc pamięci na spornych terenach, gdzie Polacy nie stanowili etnicznej większości, było zabiegiem polonizacyjnym). Ilnicka zawiadamia księdza, że pozwoliła sobie przesłać obraz cmentarza do redakcji „Kłosów”, które określa jako „ilustrowane i bardzo u nas rozpowszechnione pismo”. Obrazek został przyjęty i ukaże się w druku, a gdy autorka będzie miała już egzemplarz w ręku, prześle go Hórnikowi.

Jednym z ważkich powodów nadania listu jest prośba Ilnickiej dotycząca Marii Simon pochodzącej z okolic Drezna. Ilnicka dowiedziała się o śmierci kobiety z niemieckiej prasy, która rozpisywała się o działalności dobroczynnej Simon oraz jej zaangażowaniu w pomoc ofiarom wojen. Gazety podały także informację o łużyckich korzeniach Marii Simon, które bardzo zaciekawiły Ilnicką. Autorka listu przypuszcza, że późniejsze zniemczenie Simon było rezultatem jej małżeństwa z Niemcem. Maria Ilnicka prosi księdza o ustalenie prawdziwego pochodzenia etnicznego zmarłej. Gdyby pogłoski się potwierdziły, Ilnicka planuje napisać tekst, w którym chce przedstawić Simon jako Słowiankę i Łużyczankę, ponieważ obawia się, że Niemcy „zagarną” tę postać i użyją dla własnych celów politycznych. Ilnicka w zakończeniu listu pyta księdza, czy otrzymuje on „Warszawski Przegląd Katolicki”, ponieważ jest możliwość wysyłania tego czasopisma do Budziszyna.