publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 14.05.1951–24.09.1951

Dziennik otwierają krótkie przemyślenia Agnieszki Osieckiej na temat kochających się w niej chłopców, po czym bardzo szybko diarystka przechodzi do relacjonowania bieżących wydarzeń z życia szkoły. Wpisy skupiają się wokół kwestii ocen, przyjaźni oraz nastoletnich miłości: „Jednego Stach nie chce zrozumieć – mego stosunku do Ludwika. I tu ja Go rozumiem – po prostu nie wierzy mi i ma po temu wszelkie podstawy, prawo niejako. Męczę się tym strasznie. Męczymy się oboje. I chociaż Stach dla mnie zrezygnował ze wszystkiego, czego tylko chciałam, ja nie chcę zrezygnować dlań z człowieka.

publikacje

Wróć do listy

Z tej ziemi…, cz. 2

Drugi tom wspomnień Izabelli Krańskiej rozpoczyna się w dniu wyzwolenia zamieszkanej przez nią i rodzinę części miasta przez wojska polsko-sowieckie w styczniu 1945 r. Sytuacja panująca w mieście, bezpośrednio po usunięciu z niego załogi niemieckiej, była niezwykle trudna ze względu na okradanie mieszkań i sklepów przez ludność polską, stosunki pomiędzy volksdeutschami a osobami, które nie podpisały listy narodowościowej, oraz relacje pomiędzy cywilami a żołnierzami.

publikacje

Wróć do listy

W pamięci zostały niektóre twarze i zdarzenia

Wspomnienia Romualdy Winkiel obejmują pierwsze pięć powojennych lat budowania w Polsce ustroju komunistycznego. Jej opowieść zaczyna się w Poznaniu, dokładnie 28 stycznia 1945 r., w dniu, w którym po ponad pięciu latach hitlerowskiej okupacji przyszło wyzwolenie, „wolność przez duże »W«, tymczasem wolność na miarę mojej ulicy i kilkunastu ulic przyległych” (k. 1r.).

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 1.01.1970–31.12.1970

Dziennik Marii Grabowskiej z 1970 r. prowadzony był w kalendarzu, podarowanym jej przez wdzięcznych pacjentów z grupy Anonimowych Alkoholików. Niespodziewany prezent staje się dla niej pretekstem, aby ponownie podjąć się prowadzenia dziennika: „może warto po raz nie wiem który zacząć prowadzić coś w rodzaju »dyariusza«. Coś, co nie wymaga wielkiego wysiłku, a kiedyś n.p. dla Tomasza może być ciekawą kroniką dnia powszedniego jego babki” (k. 2r). Postanowienie sporządzenia „kroniki dnia powszedniego” sprawiło, że dziennik ten pod względem treści znacząco odbiega od wcześniejszych zeszytów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Mandelbaum

Franciszka Mandelbaum opisała sytuację ludności żydowskiej po wkroczeniu Niemców do Lublina – żołnierze Wehrmachtu zabierali wszystko, co znaleźli i opróżniali nawet portmonetki. Autorka straciła pierścionek. W mieście utworzono getto, represje nasilały się, a granice getta ścieśniały. Zbiegła z getta wraz z córką, potem pomagał im miejscowy ksiądz. Mandelbaum wspomina o obozie żołnierzy polskich żydowskiego pochodzenia i transporcie Żydów ze Szczecina, którzy zamarzli w wagonach. Przez dwa i pół roku mieszkała na wsi, gdzie nikt jej nie znał.

publikacje

Wróć do listy

Życiorys z obozów

Relacja dotyczy pobytu autorki w obozie koncentracyjnym na Majdanku, obejmuje okres od 25 lutego 1943 do wiosny 1944 r. Tekst spisany został bardzo prostym językiem. Strzyżanowska rozpoczyna swoją relację od wydarzeń z początku wojny. Pracowała wówczas jako szmuglerka i przywoziła do Warszawy produkty spożywcze ze wsi. W wyniku donosu znajomej, u której się zatrzymywała, trafiła do aresztu. Stamtąd była kilkakrotnie przenoszona, aż pod koniec lutego 1943 r. przetransportowano ją na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Rodzina „Kresowa” i jej losy

W dokumencie autorka opisuje losy swojej rodziny deportowanej w głąb ZSRR w 1940 r. Jak wspomina, jej ojciec w latach 1913–1918 służył w armii carskiej, stacjonując w Baku. Po powrocie zgłosił się ochotniczo do armii polskiej i brał udział w wojnie polsko–bolszewickiej w 1920 r.  Następnie został przyjęty do służby w policji, która skierowała go w 1922 r. do województwa tarnopolskiego. Był starszym posterunkowym (kolejno w: Czortkowie i Górnej Wygnance, Białej, Białobożnicy, Kolędzianach). Z ostatniego posterunku w dniu 17 września 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Janina Smoleńska, relacja

Wspomnienia są spisane w formie wywiadu. Autorka opisuje w nich działalność w podziemiu w czasie okupacji niemieckiej i tuż po wojnie oraz lata więzienia. Jak z nich wynika, należała do oddziałów „Łupaszki” (była w nich sanitariuszką), a po wojnie, do 1957 r., była więźniem politycznym. Janina Smoleńska urodziła się w 1926 r. na Wileńszczyźnie w rodzinie nauczycieli. W chwili wybuchu wojny najpierw na te tereny wkroczyła Armia Czerwona, a w 1941 r., gdy rozpoczęła się wojna niemiecko-radziecka, Niemcy i Litwini. Zaczęło się wtedy prześladowanie Polaków przez Litwinów.

publikacje

Wróć do listy

Na wezwanie zbieram materiały do tekstu o osadnikach w Szczecinie w 1945 r. przez Pana Tomasza Gleb

Urszula Lindner opisuje pierwsze powojenne lata w Szczecinie. Urodziła się i mieszkała w Toruniu. Do Szczecina przyjechała z koleżankami we wrześniu 1945 r., kiedy usłyszała, że potrzebni są ludzie młodzi, znający język niemiecki do odbudowy Szczecina i że teraz to będzie polskie miasto. Podróż z Torunia wagonami towarowymi trwała dwa tygodnie. Po dotarciu na miejsce były zszokowane widokiem, wszędzie gruzy, wypalone domy. Zatrzymały się na początku u kolegi, który przybył tu już wcześniej. Było niebezpiecznie.

publikacje

Wróć do listy

Moje wyzwolenie z obozu

Zapiski rozpoczynają się od przeczucia zbliżającego się końca wojny i związanego z tym strachu. Autorka relacjonuje, że obawiano się, iż Niemcy – wycofując się – będą chcieli wysadzić w powietrze cały obóz Ravensbrück, zabić wszystkich wieźniów i zatrzeć ślady zbrodni. Pozostałe w obozie więźniarki cierpiały głód na skutek problemów aprowizacyjnych; by przetrwać, zbierały zioła i jadalne trawy. W tym samym czasie nad obozem przelatywały alianckie bombowce, kierujące się na Berlin, i zrzucały bomby na teren obozu, choć w rzeczywistości celowały w lotnisko wojskowe ulokowane nieopodal.

Strony