publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik mojego życiorysu

Teresa Wolak wspomina w swoim pamiętniku, że urodziła się w Ślemieniu na Śląsku, w biednej rodzinie (nieposiadającej ziemi) i liczącej czternaściorgo dzieci. Wszyscy mieszkali w jednym pokoju. Po wybuchu drugiej wojny światowej ojciec, główny żywiciel rodziny, został wysłany do obozu. Autorka zapisała: „Mama żywiła nas herbatą z sacharyną i ziemniakami z kwaśnicą”. Zanotowała także, że Niemcy „robili egzekucje, wieszali po 10-ciu Polaków. Dzieci niemieckie mściły się na nas, bili i targali nas za włosy, teczki rzucały do wody.

publikacje

Wróć do listy

[List Franciszki Pollok do Michała Hórnika]

Zasób stanowi przykład praktyki piśmienniczej kobiet z niższych klas społecznych. Choć o autorce niewiele wiadomo, na podstawie tego krókiego dokumentu można zrekonstruować niektóre informacje na temat jej położenia społecznego oraz tego, jak wyglądało życie służących, gdy osiągały wiek podeszły i nie mogły już pracować. Miejscowość Domb, której nazwę, po niemiecku zapewne, wpisuje w liście Franciszka Pollok, to prawdopodobnie Dąb - jedna z najstarszych dzielnic Katowic, do końca XIX w. funkcjonująca jako oddzielna gmina.

publikacje

Wróć do listy

Wysiedleni

Autorka pisze o wysiedleniu w 1945 r. przez władze PRL rodowitych Ślązaków z ich gospodarstw. Jej rodzina z dziada pradziada zamieszkiwała we wsi Lasowice, która obecnie jest dzielnicą Tarnowskich Gór. Do 1945 r. w Lasowicach mieszkali rodowici Ślązacy, głównie rolnicy i kolejarze. Akcję wysiedlenia na terenie Lasowic przeprowadzono w maju i czerwcu 1945 r., objęła ona wszystkich właścicieli gospodarstw rolnych, sklepów i restauracji, a także wielu właścicieli domów mieszkalnych i mieszkań.

publikacje

Wróć do listy

Alice Bellier do Haliny Martin, 25.01.1979

Alice była przyjaciółką Izabeli Kuczyńskiej i jej skrzynką kontaktową w Europie Zachodniej, za jej pośrednictwem Kuczyńska wysyłała listy na Zachód, aby uniknąć cenzury, dzięki niej również odbierała przesyłki adresowane do niej, np. z książkami wydawanymi na Zachodzie. Autorka wraz z listem przesłała Halinie publikacje otrzymane od Izabeli w Atenach i dokument wysłany wcześniej. Bellier przepraszała, że przesyłkę wysłała z dużym opóźnieniem, spowodowanym śmiercią jej ojczyma i koniecznością opieki nad osamotnioną matką.

publikacje

Wróć do listy

Udział w pracy narodowej i społecznej Kazimiery Grunterówny, członkini Zw. Pracy Obywatelskiej Kobiet w Kielcach

Kazimiera Grunterówna przedstawiła swoją działalność społeczną. Przed I wojną światową należała do Kieleckiego Oddziału Towarzystwa Kultury Polskiej, a także do Czytelni Naukowej (później Biblioteka Publiczna), założonej przez doktora Jana Daszewskiego. Działała również w ramach Kursów dla Analfabetów Dorosłych, gdzie była prowadzona praca uświadamiania narodowego z kierunkiem dążenia do niepodległości. Była członkinią Ligi Kobiet od jej powstania w sierpniu 1914 r. do likwidacji w listopadzie 1921 r. – początkowo w Komisji Rewizyjnej, a od 1916 r.

publikacje

Wróć do listy

Hanysowa działka

Opowiadanie ukazuje Hanysa, który dba o warzywa rosnące na jego działce, ale martwi go susza i szkodniki psujące uprawy: pomidory, marchew i groch. Dodatkwoym zmartwieniem są szkody powodowane przez krety. Jedynie kolorowe bratki cieszą jego oko. Ubolewa nad brakiem książek, które lubił czytać w szkole. Potem często pożyczał książki od znajomych, ponieważ nie stać go było na opłacenie składki w bibliotece. Żal mu minionych szkolnych lat, jednak stwierdza, że życie na wsi jest o wiele ciekawsze niż w mieście.

publikacje

Wróć do listy

Szkubaczka. Lenobranie (Dwa obrazki sceniczne)

Dwa obrazki sceniczne, przygotowane dla zespołu folklorystycznego przez Zuzannę Gembołyś w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej, opatrzone zapisami nutowymi sporządzonymi przez Jana Tacinę. Odpisy z rękopisów autorki zawierają dwa obrazki sceniczne: „Szkubaczka” i „Lenobranie”.

publikacje

Wróć do listy

Prządki

Skrypt opracowany przez Jana Tacinę na postawie rękopisu Zuzanny Gembołyś i wywiadu z nią, przeprowadzonego w dniu 07.03.1972 r. Autorka w wywiadzie opowiada o działalności zespołu folklorystycznego „Istebna” i jego występie na V Tygodniu Kultury Beskidzkiej w Szczyrku 05.08.1968 r. Program występu nagrano na taśmę magnetofonową.

Wykaz utworów umieszczonych w rękopisie Zuzanny Gembołyś:

publikacje

Wróć do listy

Teksty gwarowe. Opowiadania. Wiersze. Pieśni

Układanie pieśni i wierszy Anieli Bolkowej nie sprawia wiele trudu. W swoich tekstach porusza problemy życia codziennego. Zachowny maszynopis zbiorku prezentuje Anielę Bolkową jako twórczynię pieśni. W utworach obecna jest gwara regionu cieszyńskiego. Materiały autorki nagrano w Muzeum w Bielsku-Białej dnia 25 marca 1968 r. na taśmy nr 17 i 18. Taśmy, oznaczone 21 A i 21 B, dla archiwum ofiarowała Aniela Bolkowa. Autorka nagrała je w domu na własnym magnetofonie Tonette. Zbiór zawiera: